Part of the debate – Senedd Cymru am 3:45 pm ar 12 Ionawr 2022.
Yn ôl ym mis Mawrth 2020, dywedwyd wrthym ein bod i gyd yn wynebu'r un storm, ond er ein bod yn wynebu'r un storm o bosibl, nid oeddem i gyd yn rhwyfo yn yr un cwch—y rhai ar incwm isel, yr hunangyflogedig, y 3 miliwn o drethdalwyr y Deyrnas Unedig nad oes ganddynt hawl i gael cymorth gan y Llywodraeth, rhieni sengl, rhentwyr, ac mae'r rhestr yn parhau. Nododd adroddiad ar wahân a gyhoeddwyd heddiw fod aelwydydd y DU wedi dioddef y gostyngiad mwyaf ers wyth mlynedd mewn arian ar gael, a bod y pwysau unigryw sy'n wynebu pobl ifanc yn creu perygl o genhedlaeth simsan, gyda dim ond hanner yr oedolion ifanc yn gallu cael dau ben llinyn ynghyd bob mis.
Ar un mater penodol yn yr adroddiad, roeddwn yn falch iawn o weld yn yr ymateb gan Lywodraeth Cymru ei bod yn derbyn argymhelliad y pwyllgor i fynd ar drywydd syniad o 'goelcerth ddyledion', a gyflwynwyd gan Ddemocratiaid Rhyddfrydol Cymru yn yr etholiad fis Mai diwethaf. Rydym yn cynnig bod Llywodraeth Cymru yn darparu cronfa gyfyngedig i brynu a dileu dyled sy'n gysylltiedig â'r sector cyhoeddus, lle gallai hyn atal rhywun rhag cael gwasanaethau neu gymorth. Gallai 'coelcerth ddyledion' fod yn ateb pwerus i'r rhai sydd wedi'u dal o dan bwysau dyled ac na allant ddianc rhag dyled oherwydd y cymorth cyfyngedig sydd ar gael iddynt. Ac wrth gwrs, mae llawer o argymhellion eraill rwy'n eu croesawu yn yr adroddiad.
Ond y realiti yw bod yna gamau y gallai Llywodraeth y Deyrnas Unedig eu cymryd yn awr a allai roi rhagolygon mwy disglair i bobl am y flwyddyn i ddod. Un ohonynt yw'r ffordd y mae'r Ceidwadwyr yn ailedrych ar y penderfyniad i rewi'r lwfans treth personol, a fydd yn golygu bod 85,000 o bobl yng Nghymru yn talu mwy o dreth incwm. Gallent fod wedi dewis ffordd decach o godi refeniw ychwanegol na thrwy godi cyfraniadau yswiriant gwladol. Mae pobl yn wynebu'r trychineb costau byw rydym yn clywed cymaint amdano, ac mae'n rhaid inni wneud popeth posibl, y ddwy Lywodraeth, i sicrhau nad yw'r pandemig a'r costau byw sy'n codi'n gyflym yn gadael miliynau ar ôl. Diolch yn fawr iawn.