Part of the debate – Senedd Cymru am 4:25 pm ar 12 Ionawr 2022.
Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Rydyn ni yn wynebu argyfwng iechyd: argyfwng sy'n rhoi bywydau mewn perygl, sy'n lladd; argyfwng sy'n golygu mai'r bregus sy'n wynebu'r bygythiad mwyaf; argyfwng y dylwn ni i gyd fod yn dyheu, rhyw ddydd cyn hir, gobeithio, i'w roi y tu ôl inni. A, na, nid sôn am y pandemig ydw i. Sôn ydw i am yr anghydraddoldebau iechyd sy'n bodoli yng Nghymru. Mae'r pandemig yn berthnasol achos mae'r anghydraddoldebau hynny wedi golygu bod y pandemig hefyd wedi taro rhai yn galetach na'i gilydd. Ac mi allem ni fod wedi rhagweld hynny, achos dro ar ôl tro mae rhai—rhai cymunedau, rhai grwpiau a rhai unigolion—yn dioddef mwy nag eraill. Ond dydy hynny ddim yn anochel. A dwi'n falch o allu cyflwyno'n ffurfiol y cynnig yma sy'n galw am strategaeth a chynllun gweithredu clir i fynd i'r afael â'r anghydraddoldebau hynny.
Mi egluraf i'n syth pam y byddwn ni'n gwrthod gwelliant y Llywodraeth: mae'r Llywodraeth yn dileu, drwy eu gwelliant nhw, y galw am strategaeth a chynllun gweithredu. Maen nhw, yn hytrach, yn galw arnom ni i gydnabod beth mae'r Llywodraeth eisoes yn ei wneud, fel pe tasai hynny yn ddigon. Ond holl bwrpas y ddadl yma, sy'n ganlyniad, rhaid dweud, i gydweithio rhwng Plaid Cymru a nifer eang o sefydliadau a mudiadau iechyd, meddygol a gofal, ydy i drio deffro'r Senedd a deffro'r Llywodraeth i'r realiti bod unrhyw fesurau sydd mewn lle ar hyn o bryd—ac wrth gwrs bod yna fesurau mewn lle—yn gwbl annigonol.