Hoffwn ddefnyddio fy nghyfraniad i dynnu sylw'r Aelodau at yr anghydraddoldebau iechyd parhaus yn y Gymru wledig, drwy dynnu sylw at enghreifftiau yn fy etholaeth i yng Ngorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro, yn enwedig yr anghydraddoldebau sydd wedi codi o ganlyniad i bandemig COVID-19 ac ad-drefnu gwasanaethau iechyd hanfodol.

Yr wythnos diwethaf cyhoeddwyd bod Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Hywel Dda wedi ailddyrannu gwasanaethau ar draws gorllewin Cymru i Ysbyty'r Tywysog Philip yn Llanelli, mewn ymdrech i gynnal gwasanaethau canser hanfodol y GIG drwy gydol cyfnod presennol y pandemig. Er bod y blaenoriaethu dros dro hwn i'w groesawu i raddau helaeth, mae'n codi cwestiynau pwysig am ddyfodol gwasanaethau yng ngorllewin Cymru. Mae gan breswylydd ym mhentref Angle, y pwynt pellaf i'r gorllewin yn fy etholaeth i, daith gyfan o tua 46 milltir i fynd i ysbyty Llwynhelyg yn Hwlffordd, neu daith gyfan o 86 milltir i fynychu apwyntiad yn ysbyty Glangwili. O dan y gwasanaeth dros dro, bydd yn rhaid i un o drigolion Angle deithio cyfanswm o 122 milltir i ac o Ysbyty'r Tywysog Philip. Mae hyn yn anodd ar y gorau, ond mae'n cael ei wneud hyd yn oed yn fwy rhwystredig gan ddiffyg seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus sylfaenol. Gyda'r enghraifft hon yn unig, gallwch weld pa mor wrthgynhyrchiol fyddai cyfeirio adnoddau i ffwrdd o Langwili, neu'n wir, o ysbyty Llwynhelyg yn etholaeth fy nghyd-Aelod, Paul Davies, sef Preseli Sir Benfro, i Ysbyty'r Tywysog Philip yn Llanelli.

Dros yr 20 mlynedd diwethaf, yn gyson gwelsom wasanaethau ysbyty yn Llwynhelyg a Glangwili yn cael eu dosrannu tua'r dwyrain. Dros y pedair blynedd diwethaf, mae Llywodraeth Cymru wedi dweud y caiff ysbyty newydd ei adeiladu ar ffin sir Benfro-sir Gaerfyrddin, ond mae'r safle a'r cyllid ar gyfer y prosiect hwn yn dal i fod yn ddirgelwch. Weinidog, byddwn yn ffodus i weld ysbyty newydd wedi'i adeiladu cyn diwedd tymor y Senedd hon yn 2026. Mae fy etholwyr yn pryderu, yn ddigon ddealladwy, fod erydu gwasanaethau iechyd allan o sir Benfro a gorllewin sir Gaerfyrddin yn symud i un cyfeiriad yn unig: tua'r dwyrain. Dro ar ôl tro, Weinidog, dywedwyd wrthym, a chydweithwyr i mi, na fyddai gwasanaethau'n cael eu lleihau nes bod ysbyty newydd yn ei le, ac eto mae gwasanaethau'n cael eu lleihau'n systematig ac anghydraddoldebau iechyd yn gwaethygu i'r rhai sy'n eu defnyddio. Os cyfunwch hyn â pha mor wael yw amseroedd aros am ambiwlans yng ngorllewin Cymru a'r pellter y mae'n ei gymryd mewn gwirionedd i gyrraedd ysbyty mewn argyfwng, mae gennych storm berffaith ar gyfer argyfwng gwasanaethau rheng flaen. A thrigolion Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro fydd yn cael eu gorfodi i ddioddef. Dyna pam y mae'n hanfodol fod y gwasanaethau hyn yn dychwelyd i'w mannau darparu arferol cyn gynted â phosibl. Diolch.