7. Dadl Plaid Cymru: Anghydraddoldebau iechyd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:21 pm ar 12 Ionawr 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 5:21, 12 Ionawr 2022

Nawr, dwi'n benderfynol o sicrhau ein bod ni'n gwneud pob ymdrech posibl ar draws fy mhortffolio i i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd. Dyna pam dwi wedi bod yn glir gyda swyddogion fod yn rhaid inni ddyblu ein hymdrechion ar draws iechyd a gwasanaethau cymdeithasol, ac ar draws gwasanaethau iechyd Cymru, i sicrhau bod taclo anghydraddoldebau iechyd yn rhan annatod o'r adferiad ar ôl COVID-19.

Nawr, wrth inni ystyried pa mor eang yw'r ffactorau sy'n effeithio ar iechyd pobl—mae lot o bobl wedi eu rhestru nhw heddiw—mae'n rhaid i'n gwaith ni ar anghydraddoldebau iechyd fod yn ehangach na gweithio ar wasanaethau iechyd a gofal yn unig, er mwyn inni gael yr effaith angenrheidiol. Ac mae'n rhaid inni weithredu ar anghydraddoldeb iechyd i fod yn llinyn euraidd ar draws holl bolisïau a strategaethau'r Llywodraeth, gan fod ganddyn nhw i gyd y potensial i effeithio ar iechyd pobl—o'n cynnig gofal plant a mesurau i wella ansawdd aer, hyd at ansawdd tai pobl a'u gallu i gadw eu cartrefi nhw yn gynnes. Ond dwi'n meddwl ei fod e'n bwysig, o ystyried ehangder y ffactorau sy'n effeithio ar iechyd pobl, fod yn rhaid inni gydnabod bod rhai meysydd y tu fas i gymhwysedd y Senedd, fel lles. Felly, mae'n rhaid ini weithio gyda'n gilydd mewn ffordd integredig i sicrhau ein bod ni i gyd yn cyfrannu cymaint â phosibl i daclo anghydraddoldebau iechyd.

O ran y Llywodraeth, mae ein rhaglen llywodraethu ni yn cynnwys ymrwymiadau sylweddol ar draws holl feysydd ein gwaith sydd wedi'u cynllunio i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd yma yng Nghymru. Ac yn ogystal â hynny, yn ystod tymor y Senedd hon, mi fyddwn ni'n cyflwyno rheoliadau o dan Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Cymru) 2017 i'w wneud e'n ofynnol i rai cyrff cyhoeddus gynnal asesiadau effaith iechyd mewn amgylchiadau penodol er mwyn sicrhau ein bod ni'n manteisio ar bob cyfle sydd i fynd i'r afael â'r anghydraddoldebau iechyd yma. 

Mae'r cynnig heddiw yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddatblygu strategaeth benodol ar anghydraddoldebau iechyd. Mae arnaf i ofn dwi ddim yn credu mai dyna'r dull cywir o wneud hyn. Dwi'n benderfynol o weld gweithredu yn digwydd nawr, ac mae gennym ni eisoes y fframweithiau deddfwriaethol a'r rheoliadau, fel Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol a'r ddyletswydd economaidd gymdeithasol sydd wedi ei rhoi ar waith, i roi'r arfau inni i wneud beth rŷm ni'n gwybod sydd angen ei wneud. Gyda'n strategaeth rheoli tybaco, ein cynllun gweithredu LGBTQ+ a'n cynllun gweithredu cydraddoldeb hiliol, sydd oll ar eu ffordd, mae camau i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb iechyd wedi eu hymgorffori ar draws ein cynlluniau uchelgeisiol ar gyfer y tymor yn y Senedd yma. Ac er mwyn sicrhau ein bod ni'n parhau i ganolbwyntio ar wneud gwahaniaeth ac ar gyflawni, dwi'n gofyn i Aelodau i gefnogi ein gwelliant i'r cynnig heddiw. Diolch yn fawr, Llywydd.