Mae argyfwng costau byw Llywodraeth Dorïaidd y DU yn taro pobl Cymru'n galed. Mae'n argyfwng, ac ydy, mae'n un a welwyd yn agosáu. Ond mae'n rhaid inni gydnabod mai'r Llywodraeth Dorïaidd sy'n gyfrifol am yr ysgogiadau ardrethiannol a fydd yn gwneud gwahaniaeth sylweddol. Ac eto, mae'r un sy'n dymuno etifeddu'r goron Dorïaidd, y prentis eglur, Rishi Sunak, wedi bod ar goll. Roedd ar goll ddydd Mercher diwethaf pan oedd y Prif Weinidog, Boris Johnson, yn ymladd am ei fywyd gwleidyddol yn Nhŷ'r Cyffredin—roedd yn brysur ac ni wnaeth drydar ei gefnogaeth i'r Prif Weinidog tan yn hwyr yn y nos.

Ac fel y dywedwyd yn gynharach nid yw'r argyfwng costau byw hwn yn ymwneud â chwrw neu nosweithiau allan, mae'n ymwneud ag anemia, mae'n ymwneud â'r llechau ac mae'n ymwneud â chlefyd anadlol. Felly, rwy'n croesawu'r ffaith bod Llywodraeth Lafur Cymru wedi bod yn cydlynu ei sylwadau i Lywodraeth Dorïaidd y DU, ochr yn ochr â'n cymheiriaid yng Nghaeredin a Belfast. Roedd y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol, Rebecca Evans, yn llygad ei lle pan ddywedodd yn bendant fod aelwydydd Cymru

'am weld y Trysorlys yn cymryd camau brys i helpu pobl sy’n wynebu biliau a chostau byw cynyddol.' 

Mae'n siŵr y bydd consensws eang o amgylch y Siambr fod biliau ynni cynyddol yn achosi pryder enfawr a thrallod meddyliol a chorfforol go iawn, gyda gormod o deuluoedd yn byw mewn tlodi tanwydd a chwyddiant yn codi i 5.1 y cant ac y rhagwelir y bydd yn codi eto. Ac mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi buddsoddi mwy na £50 miliwn yn ceisio lliniaru'r mater. Mae hwn yn argyfwng costau byw ar ben argyfwng COVID. Ac mae'r pŵer, os nad yr ewyllys wleidyddol, yn nwylo'r Prif Weinidog gwarchaeëdig a llegach, Boris Johnson, a'i Weinidogion, gydag ynni, lles a chodi'r gwastad i enwi rhai meysydd yn unig. Byddai'n dda gennyf glywed gan ein Gweinidog ni beth y llwyddodd Simon Clarke, Prif Ysgrifennydd y Trysorlys, i'w gynnig iddi hi a'i chyd-Weinidogion. A gobeithio bod gwŷr mawr y Ceidwadwyr sy'n eistedd yn nhyrau Whitehall yn adnabod R.T. Davies erbyn hyn.

Heddiw yn y ddadl hon rwyf am ddweud hyn yn gryf, ac wrth Dorïaid y Senedd hon: rwy'n erfyn arnoch i wneud eich dyletswydd a sefyll o'r diwedd dros Gymru yn lle Boris. Mae Age UK eisoes wedi rhybuddio y gallai'r cynnydd a ragwelir o 50 y cant mewn biliau ynni o fis Ebrill ymlaen sbarduno argyfwng cenedlaethol yn y DU i filiynau o bobl hŷn. Mae cap prisiau Llywodraeth y DU ar yr hyn y gall cyflenwyr ei godi yn £1,277 ar hyn o bryd, ond mae dadansoddwyr eisoes yn damcaniaethu y gallai hyn godi hyd at bron £2,000 ar 1 Ebrill. Rhaid inni liniaru canlyniadau'r codiadau mwyaf yn y prisiau byd-eang, ac wrth inni ddechrau ar drydedd flwyddyn y pandemig COVID-19, ni allwn ganiatáu i ragor o ddioddefaint diangen gael ei orfodi ar y genedl Gymreig. Ni ddylai dinasyddion, yn enwedig yr henoed a'r rhai sy'n agored i niwed yn feddygol, orfod dogni eu defnydd o ynni yn yr unfed ganrif ar hugain oherwydd pwysau ariannol. Ac mae mynd ag £20 yr wythnos oddi wrth y bobl dlotaf un yn ein cymdeithas ar hyn o bryd yn gwbl anfaddeuol. Mae dewis rhwng gwresogi a bwyta yn rhywbeth y gobeithiaf na ddylai'r un ohonom yma yn y Senedd hon ei dderbyn i unrhyw un a gynrychiolwn. Rwy'n herio'r Ceidwadwyr yn y lle hwn i fagu rhywfaint o ddewrder. Sefwch yn erbyn eich meistri gwleidyddol, sefwch dros Gymru yn y Trysorlys, a sefwch dros eich etholwyr. Diolch.