Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog heddiw am ei datganiad y prynhawn yma. Credaf ei bod hi'n bwysig iawn bod y Senedd a chenedl Cymru yn rhoi amser i gofio a myfyrio ar erchyllterau'r Holocost a phob hil-laddiad ers hynny, ac mae Diwrnod Cofio'r Holocost yn ein helpu i wneud hynny. Hoffwn dalu teyrnged hefyd i Ymddiriedolaeth Diwrnod Cofio'r Holocost ac i Ymddiriedolaeth Addysg yr Holocost am y gwaith a wnânt, nid yn unig ar Ddiwrnod Cofio'r Holocost, ond drwy gydol y flwyddyn, i hyrwyddo cofio'r pethau hyn. Oherwydd maen nhw nid yn unig yn cynnig cyfle i ni ystyried pawb a gollodd eu bywydau o ganlyniad i'r Holocost a hil-laddiadau ers hynny, maen nhw hefyd yn rhoi cyfle i ni ystyried goroeswyr, yr unigolion hynny sy'n byw gyda'r creithiau meddyliol a chorfforol o'r cyfnodau erchyll hynny yn hanes y ddynoliaeth.

Mae'n drueni mawr, rwy'n credu, nad yw llawer o ddigwyddiadau'n cael eu cynnal yn y cnawd eleni oherwydd cyfyngiadau COVID, ond rwy'n falch iawn bod Llywodraeth Cymru wedi parhau i ariannu Ymddiriedolaeth Diwrnod Cofio'r Holocost a llawer o'i gweithgareddau i gefnogi coffáu ledled y wlad. Hoffwn annog Aelodau'r Senedd i ymwneud â digwyddiadau yn eu hetholaethau eleni, yn enwedig y rhai sy'n cynnwys y dystiolaeth uniongyrchol gan y bobl hynny sy'n prinhau a oroesodd greulondeb drygioni'r gyfundrefn Natsïaidd. Ni all y rheini ohonom ni sydd wedi bod i ddigwyddiadau o'r fath yn y Senedd yn y gorffennol fethu â chael ein symud a'n hysgogi gan oroeswyr yr Holocost a rannodd eu straeon dros y blynyddoedd, gan gynnwys Mala Tribich, Henri Obstfeld a Henry Schachter, y mae pob un ohonyn nhw wedi ymweld â'r Senedd i rannu eu straeon syfrdanol a brawychus am eu profiadau personol a'u colled. 

Yn anffodus, wrth gwrs, gwyddom i gyd nad yw'r casineb a'r hiliaeth sy'n gweithredu fel meithrinfa'r drwg sy'n arwain at ddigwyddiadau fel yr Holocost wedi'u dileu'n llwyr yn anffodus, a dyna pam y mae'n rhaid i ni fod yn wyliadwrus bob amser a gweithredu'n gyflym i fynd i'r afael â hiliaeth a chasineb lle bynnag y mae'n ymddangos. Er fy mod i'n gwybod am ymrwymiad personol y Gweinidog i ddileu casineb a hiliaeth yng Nghymru, ac yn croesawu'n fawr y mentrau y mae ei datganiad wedi cyfeirio atyn nhw, rwyf yn bryderus iawn bod nifer y troseddau casineb a gofnodwyd yng Nghymru yn parhau i godi, gan gynnwys adroddiadau am wrth-semitiaeth. Bydd y Gweinidog yn ymwybodol bod pryderon wedi'u mynegi gan y gymuned Iddewig yng Nghymru yn ystod y misoedd diwethaf am rwystro pobl o Israel rhag gallu cael mynediad i wefan Cadw. Nawr, er fy mod yn sylweddoli bod y mater hwn bellach wedi cael sylw, yn anffodus mae Llywodraeth Cymru wedi methu â rhoi unrhyw esboniad o hyd ynghylch pam y sefydlwyd ffurfweddiad y wal dân ar weinydd Cadw yn y fath fodd fel ei fod yn caniatáu i bobl o wledydd eraill ledled y byd gael mynediad i wefan Cadw, ac eto wedi rhwystro mynediad i'r unig wladwriaeth Iddewig yn y byd. Nawr, tynnwyd sylw Cadw at y mater hwn yn ôl ym mis Medi y llynedd, ac eto ni wnaed dim nes i mi godi'r mater yn y Senedd ym mis Rhagfyr. Felly, efallai, Gweinidog, a allwch chi ddweud wrthym ni heddiw pwy a sefydlodd y wal dân honno yn y ffordd benodol honno? Pam y rhwystrwyd Israel? A pham y cymerodd fisoedd i ddatrys y mater? Mae'r gymuned Iddewig, rwy'n credu, angen atebion ac yn haeddu atebion.

Yn ogystal â hynny, codwyd pryderon hefyd ynghylch penodiad Rocio Cifuentes yn ddiweddar yn Gomisiynydd Plant newydd Cymru. Mae'r cyfryngau cymdeithasol yn dangos bod y comisiynydd yn bresennol mewn protest yn Abertawe lle clywyd pobl yn llafarganu 'Khaybar, oh Jews', sydd, wrth gwrs, yn rhyfelgri adnabyddus yn galw am hil-laddiad. Nawr, yn anffodus, mae ffrwd Twitter Ms Cifuentes yn dal i hyrwyddo'r rali yr wyf wedi cyfeirio ati. Mae ar Gymru angen comisiynydd plant, Gweinidog, sy'n hyrwyddo hawliau pob plentyn yng Nghymru, gan gynnwys rhai o'r ffydd a'r dreftadaeth Iddewig. Felly, byddwn i'n ddiolchgar pe baech yn dweud wrthym ni pa gamau y mae Llywodraeth Cymru bellach wedi'u cymryd i ymchwilio i bryderon am benodiad Ms Cifuentes a'i haddasrwydd ar gyfer y swydd bwysig hon.

Ac yn olaf, un o'r pethau yr hoffwn i gymeradwyo Llywodraeth Cymru amdano yw'r ffordd y mabwysiadodd ddiffiniad Cynghrair Cofio Rhyngwladol yr Holocost o wrth-semitiaeth. Ond, yn anffodus, Gweinidog, er gwaethaf yr arweiniad a ddangoswyd gan Lywodraeth Cymru yn y maes penodol hwnnw, mae llawer o sefydliadau, mae llawer o sefydliadau yn y sector cyhoeddus sy'n cael arian Llywodraeth Cymru, nad ydyn nhw wedi'i fabwysiadu. Mae rhai o'r sefydliadau hynny'n sefydliadau addysg bellach ac addysg uwch yma yng Nghymru—ein prifysgolion. Nawr, dylai'r rhain fod yn fannau lle gall pobl deimlo'n ddiogel rhag drwg gwrth-semitiaeth, ond, yn anffodus mae amharodrwydd y sefydliadau hynny i fabwysiadu diffiniad gwrth-semitiaeth Cynghrair Cofio Rhyngwladol yr Holocost, rwy'n credu, yn achosi i lawer o bobl Iddewig a myfyrwyr yn y prifysgolion hynny fod yn ofnus ynghylch y dyfodol. A wnewch chi ddweud wrthym ni a fydd Llywodraeth Cymru yn ymrwymo heddiw i'w gwneud hi'n ofynnol i unrhyw un sy'n cael arian gan Lywodraeth Cymru i fabwysiadu'r diffiniad hwnnw fel mater o frys? Edrychaf ymlaen at eich ymatebion.