Diolch am eich datganiad, Gweinidog. Rydych chi yn llygad eich lle'n sôn am sawl cyflafan sydd wedi digwydd ers yr Holocost, ond hoffwn sôn am un ddwy gyflafan a ddigwyddodd yn ystod ac yn syth ar ôl y rhyfel byd cyntaf, y mae gan lawer o'm hetholwyr gof byw ac atgofion grymus ohonyn nhw. Mae Sioned Williams newydd sôn am gyflafan Armenaidd 1915. Roedd hwn yn ymgais a noddwyd gan Lywodraeth Twrci i ddileu pobl Armenaidd. Llofruddiwyd dros 1 miliwn o Armeniaid, gan ddefnyddio llawer o'r dulliau a fabwysiadwyd wedyn gan y Natsïaid: dadfeddiannu gorfodol, gorymdeithiau gorfodol, newyn, trywanu, ac yn y pen draw sgwadiau saethu a chladdu mewn beddau torfol bas. Mae hyn i gyd yn cael ei gofnodi'n ofalus gan Patrick Thomas, yr offeiriad o Sir Gaerfyrddin, y mae Armeniaid Cymreig yn ei edmygu. 

Ni ellir disgrifio cyflafan Jallianwala Bagh yn Amritsar yn 1919 fel ymgais i ddifa—caiff y sifiliaid di-arfau a gafodd eu saethu eu cyfrif yn eu miloedd yn hytrach na'r miliynau—ond dylai'r ffaith mai byddin Prydain a oedd yn gyfrifol am y gyflafan er mwyn atal galwadau am annibyniaeth i'r India ei gwneud hi yr un mor frawychus, am iddi gael ei chynnal yn ein henw ni, neu yn enw'r ymerodraeth Brydeinig. Cafodd hyn ei wadu'n llwyr gan Winston Churchill yn Nhŷ'r Cyffredin, nid yw erioed wedi arwain at ymddiheuriad ffurfiol i'r India, ac yn enwedig y Sikhiaid—