4. Datganiad gan Weinidog y Gymraeg ac Addysg: Ymchwilio i ddiwygio’r diwrnod ysgol a’r flwyddyn ysgol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:54 pm ar 1 Chwefror 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 3:54, 1 Chwefror 2022

Diolch i'r Aelod am y cwestiynau hynny. O ran y dystiolaeth, roeddech chi'n iawn i sôn am dystiolaeth yr EPI, sydd yn un o'r ffynonellau o dystiolaeth. Mae yna, wrth gwrs, fel roeddech chi'n ei gydnabod yn eich cwestiwn, amrywiaeth o enghreifftiau sydd yn dod o ffynonellau eraill, yn cynnwys yn rhyngwladol, sy'n dangos patrymau sydd o bwys inni wrth edrych ar sut i strwythuro, ar sut i brofi'r ffyrdd gwahanol yma o ymestyn y cyfleoedd i'n dysgwyr ni. Felly, mae gwneud hynny gyda staff addysgu yn un o'r fersiynau hynny, ond mae'n bosib gwneud hynny gydag amrywiaeth eraill, ac felly rydym ni'n profi'r holl opsiynau hynny, os hoffwch chi, o ran staff allanol, staff cynorthwyo, ynghyd ag athrawon hefyd. Felly, dyna ran o werth y treialon, os hoffwch chi, i weld beth yw'r canlyniadau o bob mix gwahanol.

Wrth gwrs, dŷn ni'n clywed y ddadl nad dyma'r amser iawn i dreialu hyn. Jest i'ch atgoffa chi, fel roedd eich cwestiwn pellach chi, efallai, yn cydnabod, treialon graddfa fach yw'r rhain. Mae gyda ni 13 o ysgolion ac un coleg. Mae pob un o'r rheini wedi penderfynu eu hunain eu bod nhw eisiau cymryd rhan yn y treial hwn. Felly, roeddem ni'n ddibynnol, os hoffwch chi, ar ysgolion yn cynnig i fod yn rhan ohono fe. Roedd hyblygrwydd o ryw lefel gyda nhw i ddewis pryd i ddechrau fe. Mae rhai wedi dechrau eisoes, mae'r rhan fwyaf yn dechrau'r wythnos hon, a bydd rhai yn dechrau ymhen rhai wythnosau. Felly, mae hyblygrwydd gyda'r ysgolion i ddarparu o fewn y cyfnod sydd yn siwtio eu hamgylchiadau nhw, ac, wrth gwrs, mae'r ddarpariaeth yn hyblyg yn ei hun o ran dylunio a darparu. Felly, mae elfen o'r hyblygrwydd yna'n gallu ymateb i rai o'r heriau, efallai, yr oeddech chi'n eu hawgrymu yn eich cwestiwn.

O ran y gofid am bwysau ar y gweithlu, dwi jest eisiau bod yn glir: nid newid telerau athrawon sydd wrth wraidd hyn o gwbl. Mae hi'n flaenoriaeth yn y cynllun hwn i sicrhau ein bod ni'n darparu gweithgareddau sydd o werth i'n dysgwyr ni. Nid cwestiwn o edrych ar y telerau yw e o gwbl. Dwi'n ddiolchgar i'r undebau. Mae rhai ohonyn nhw wedi ein helpu ni gyda'r canllawiau rŷn ni wedi eu darparu i'n hysgolion ni. Gallwn ni ddim gwneud unrhyw beth yn y maes hwn ond mewn partneriaeth gyda'r gweithlu addysg, gyda'r awdurdodau lleol ac ati. Felly, rŷn ni'n gweithio mewn ysbryd o bartneriaeth adeiladol yn hyn o beth. 

Roedd gyda fi ystod, os hoffwch chi, o ysgolion y byddwn i wedi gweld yn ddelfrydol i gymryd rhan yn y treial, o 10 i 20, felly rôn i'n teimlo bod 14 yn taro'r cydbwysedd iawn yn hynny o beth. Rŷch chi'n iawn i ddweud, o ran dosbarthiad daearyddol ar draws Cymru, nad yw'n golygu bod ysgolion ym mhob rhan o Gymru. Byddwn i wedi hoffi gweld hynny, wrth gwrs, a byddwn i'n sicr wedi hoffi gweld ysgol Gymraeg yn gwirfoddoli i fod yn rhan ohono fe. Ond gan mai gwirfoddoli yr oedd yr ysgolion yn ei wneud, doeddwn i ddim yn gallu, wrth gwrs, gorfodi ysgolion i gymryd rhan. Dylwn i ddweud hefyd fod y canllawiau'n gofyn i ysgolion ddarparu rhyw elfen o weithgaredd allgyrsiol drwy gyfrwng y Gymraeg, ac mae amryw o'r ysgolion wedi gwneud hynny fel rhan o hyn. Ond nid dyma ddiwedd y daith o ran profi'r ffyrdd gwahanol yma. Bydd gyda ni ddata, gwybodaeth a thystiolaeth o'r cyfnod hwn, ac wedyn mae hynny'n caniatáu i ni dreialu pethau pellach yn y ffordd roeddech chi'n awgrymu'n adeiladol iawn yn eich cwestiwn chi.

O ran sut mae hyn yn ymwneud â'r nod ehangach o sicrhau addysg Gymraeg yn fwy hafal, os hoffwch chi, rŷch chi'n iawn i ddweud fod yr effaith mae COVID wedi ei gael mewn rhai enghreifftiau—ddim yn gyfan gwbl y darlun—. Yn sicr mae wedi cael impact andwyol ar gaffaeliad a chynnydd rhai sydd efallai o aelwydydd heb y Gymraeg. Rŷch chi'n gwybod fy mod i wedi darparu cyllideb ar gyfer aildrochi i rai disgyblion sydd yn y sefyllfa honno a hefyd cefnogi rhieni yn eu penderfyniadau nhw i ddewis addysg Gymraeg i'w plant. Mae cyfle gyda ni fan hyn, onid oes e, i sicrhau gweithgaredd allgyrsiol drwy'r Gymraeg, sydd hefyd yn rhan, fel y cofiwch chi, o'r system newydd o gategoreiddio ein hysgolion ni. Mae'r elfen allgyrsiol hynny nawr hefyd yn bwysig o ran hynny. Felly, mae'r ddau bolisi'n gyson yn hynny o beth.

Mae'r sialens olaf y gwnaethoch chi sôn amdano, am sut i sicrhau bod gennym ni'r staff i addysgu ac i ddarparu gweithgareddau drwy'r Gymraeg, yn her sylweddol, fel rŷn ni wedi'i drafod ar achlysuron eraill. Rwy'n disgwyl tua'r gwanwyn cyhoeddi cynllun drafft. Dŷn ni wedi bod yn gweithio gyda'n rhanddeiliaid ar recriwtio'n gyffredinol i'r gweithlu addysg Gymraeg, a byddaf i'n hapus iawn i gael trafodaeth bellach gyda'r Aelod ynglŷn â hynny.