Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 1 Chwefror 2022.
Diolch am y ddau gwestiwn. Rwy'n credu fy mod wedi amlinellu yn gynharach y realiti bod amaethyddiaeth wedi ei defnyddio fel gwrthbwys mewn cytundebau masnach rhyngwladol newydd. A dydw i ddim yn meddwl bod hynny'n farn ymylol; rwy'n credu ei bod yn eithaf amhosibl edrych ar y bargeinion sydd wedi'u taro a pheidio â dod i'r casgliadau hynny. Mae hynny'n risg glir ar gyfer dyfodol amaethyddiaeth ym mhob rhan o'r DU, ac roedd hynny'n rhan o'r drafodaeth a gawsom yn y fforwm gweinidogol ar gyfer masnach ac rwyf wedi codi hynny dro ar ôl tro gyda Gweinidogion masnach y DU ers cael eu penodi i'r rôl hon.
Buom yn siarad yn gynharach yn y datganiad hwn am y realiti bod y fasnach mewn porthladdoedd yng Nghymru sy'n wynebu ynys Iwerddon wedi cael ei heffeithio'n uniongyrchol oherwydd y cynnydd sylweddol mewn traffig sydd wedi osgoi Cymru ac sydd wedi mynd yn uniongyrchol i gyfandir Ewrop. Os ydym ni eisiau bod â dyfodol da i gymunedau arfordirol, i amaethyddiaeth ac i'r holl fusnesau hynny sy'n dibynnu ar berthynas briodol ar gyfer nwyddau a gwasanaethau gyda'r Undeb Ewropeaidd, yna mae arnom angen eglurder gan Lywodraeth y DU ynghylch dyfodol y cydberthnasau masnachu hynny. Mae angen eglurder; mae angen dull adeiladol o ymdrin â'r cytundeb masnach a chydweithredu, a rhaid canolbwyntio hynny ar wneud cytundebau ac nid dim ond ar ysgrifennu erthyglau i gythruddo gwahanol rannau o sylfaen y Blaid Geidwadol.
Mae hefyd yn golygu bod angen i ni fod yn onest gyda phobl. Er gwaethaf yr holl weiddi a chymeradwyo yn y Siambr yr wyf i wedi'u clywed, a honni nad oes anfanteision i'n sefyllfa ni nawr, yn ein perthynas newydd, mewn gwirionedd, nid dyna y mae busnesau yn ei ganfod. Dylem barchu'r ffaith mai dyna realiti'r busnesau hynny a'r swyddi y maen nhw'n eu cefnogi, ac mae angen i ni fynd i'r afael â'r gwirioneddau hynny neu ni fyddwn ni byth yn manteisio ar ble mae cyfleoedd yn ogystal â dod o hyd i ffyrdd drwy rai o'r heriau gwirioneddol y mae swyddi a busnesau yn eu hwynebu. Mae'n rhaid mai'r ffordd ymlaen yw bargen o onestrwydd, y gwn nad yw bob amser yn rhywbeth y mae pob gweithredydd gwleidyddol yn rhoi premiwm arno, yn enwedig yn yr adeg bresennol, ond bargen o realiti a gonestrwydd, ac rwy'n credu ei bod yn ddyletswydd ar bob un ohonom ni, waeth pa blaid yr ydym ni ynddi, i fabwysiadu'r dull hwnnw.