Part of 1. Cwestiynau i’r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru am 1:55 pm ar 2 Chwefror 2022.
Diolch i Carolyn Thomas am godi’r pwynt hwn. Credaf ei bod yn werth atgoffa ein hunain pam y dyfeisiwyd cyllid gwaelodol yn wreiddiol. Y bwriad bob amser oedd iddo fod yn fesur dros dro i liniaru effaith newidiadau negyddol na ellid eu rheoli yng nghyllid awdurdodau mewn blynyddoedd unigol ac nid i leihau ystod y dyraniad rhwng awdurdodau. Rydym wedi gweithio’n galed i wella swm y cyllid a ddarperir yn uniongyrchol i awdurdodau lleol. Fel y soniais yn gynharach, rydym wedi gwneud hynny drwy ddyrannu ymlaen llaw, ar y cam dros dro, i roi gallu i awdurdodau lleol gynllunio ar gyfer y cyfnod llawn o dair blynedd.
Yn amlwg, wrth baratoi’r setliad terfynol, bydd yn rhaid imi roi ystyriaeth drylwyr i’r broses ymgynghori. Ar hyn o bryd, mae’n setliad dros dro a daw’r ymgynghoriad i ben ar 8 Chwefror, felly byddai’n rhaid imi ystyried yr ymatebion i hwnnw. Os yw awdurdodau’n gofyn ar y cyd am gyllid gwaelodol eleni, yna, yn amlwg, byddai’n rhaid iddo fod yn gyllid gwaelodol wedi’i ailddosbarthu, lle byddai'r cyllid yn dod gan awdurdodau eraill uwchlaw’r cyllid gwaelodol a ddewisir. Mae gennyf gyfarfod o'r is-grŵp cyllid ar 9 Chwefror, a byddaf yn sicr yn cael y trafodaethau hynny gydag arweinwyr cynghorau eto i archwilio a ydynt yn dymuno adolygu'r fformiwla ariannu. Mae hynny'n rhywbeth rydym wedi dweud ein bod yn agored i'w wneud, ond byddai'n rhaid iddo ddod fel cais gan lywodraeth leol.
Wrth gwrs, bydd gan bob awdurdod lleol syniadau gwahanol ynglŷn â sut y dylai pethau weithio a pha bethau y dylid rhoi mwy o bwyslais arnynt. Bydd angen ystyried amddifadedd a theneurwydd poblogaeth yn y dyfodol, ac yn amlwg, byddem yn awyddus i gadw'r rheini yn rhan o hyn. Ond byddaf yn cael y drafodaeth honno eto gyda fy nghyd-Aelodau ar 9 Chwefror i drafod eu safbwyntiau. A Lywydd, nid yw Carolyn Thomas byth yn colli cyfle i godi gwaith cynnal a chadw ffyrdd gyda mi.