Byddai'r ddadl hon yn cael ei gwella pe bai gennym ni gynigion amgen, hyd yn oed os dim ond ar lefel cyllidebau gweinidogol, gan y Ceidwadwyr, nad oedden nhw'n fodlon derbyn unrhyw ymyriadau, a Phlaid Cymru. Mae'n hawdd gwario arian ychwanegol. Efallai y dylech chi ddweud o le yr ydych am ei gymryd.

Byddaf i'n cefnogi'r gyllideb, ond y cwestiwn allweddol yw: beth fydd yn cael ei gyflawni am y gwariant ychwanegol? Rwy'n croesawu'r cyhoeddiad gan Lywodraeth y DU am ei setliad cyllideb aml-flwyddyn, ac rwy'n falch o weld bod Llywodraeth Cymru wedi manteisio ar adolygiad gwariant tair blynedd i roi sicrwydd cyllid i sefydliadau, gan ddarparu dyraniadau dros dro ar gyfer 2023-24 a 2024-25. Bydd pobl sy'n gweithio yn y sector gwirfoddol nad ydyn nhw wedi cael hysbysiad terfynu swydd yn anrheg Nadolig eleni oherwydd nad ydyn nhw'n gwybod a fyddan nhw'n cael eu hariannu i'r flwyddyn ganlynol.

Rwyf i hefyd yn croesawu'r ffaith bod y dyraniad wedi ei ddarparu dros y cyfnod o dair blynedd wedi rhoi cyfle i Lywodraeth Cymru ddarparu cynnydd sylweddol mewn cyllid refeniw yn 2022-23. Fodd bynnag, mae'r cynnydd yn 2023-24 a 2024-25 yn llawer mwy cymedrol, ac mae rhai sefydliadau'n cael eu cyllidebau wedi eu rhewi mewn termau arian parod ar lefel 2022-23. Rwy'n croesawu gor-ymrwymiad y gwariant cyfalaf, oherwydd dylai osgoi tanwariant cyfalaf wrth i gynlluniau lithro yn ystod y flwyddyn. Mae'n anochel y bydd cynlluniau cyfalaf yn llithro yn ystod y flwyddyn.

Mae'n hawdd gwario arian. Yr her i'r Llywodraeth yw ei wario'n fuddiol. Rwyf wedi fy siomi nad yw Llywodraeth Cymru wedi defnyddio'r pum E Saesneg. Effeithiolrwydd: a oedd y gwariant yn effeithiol yn y flwyddyn flaenorol ac a wnaeth gyflawni'r hyn oedd ei angen? Effeithlonrwydd: a gafodd adnoddau eu defnyddio yn effeithlon y llynedd? Os na, beth fydd yn cael ei wneud i sicrhau defnydd effeithlon o adnoddau eleni? Cydraddoldeb: a yw gwariant y gyllideb yn deg i bob grŵp? Clywais Jayne Bryant yn siarad yn gynharach am blant; rwy'n siŵr bod rhywun yn mynd i sôn am fenywod, ac mae rhywun arall yn mynd i sôn am bobl hŷn yn ddiweddarach yn y ddadl hon. Tegwch: a yw'r gyllideb yn deg i Gymru gyfan, nid am flwyddyn yn unig ond dros sawl blwyddyn? A'r amgylchedd: beth yw effaith ddisgwyliedig y gyllideb ar garbon a bioamrywiaeth?

Er bod Deddf Cenedlaethau'r Dyfodol yn ymdrin â'r un olaf, mae angen mynd i'r afael â'r pedwar cyntaf. Pam mae rhai ardaloedd yn y DU, Gogledd America ac Ewrop yn llwyddiannus yn economaidd, gyda chyflogau uchel, sgiliau uchel a chynhyrchiant uchel? Maen nhw'n darparu'r offeryn economaidd pwysicaf—nid rhoi llwgrwobrwyon i bobl ddod; addysg yw'r offeryn economaidd pwysicaf. Os oes angen i chi ddarparu cymhellion ariannol i gwmnïau ddod ag unedau cangen, nid ydyn nhw eisiau dod. Trwy ddarparu'r capasiti ymchwil mewn prifysgolion, a darparu gweithlu medrus iawn, bydd clystyrau o gwmnïau'n dechrau ffurfio. Yna, bydd yr economi'n tyfu, a bydd cyflogau'n cynyddu.

Hefyd, mae buddsoddi yn y blynyddoedd cynnar ac addysg yn parhau i fod yn un o'r dulliau mwyaf pwerus o fynd i'r afael ag anghydraddoldeb, i ymgorffori camau atal a buddsoddi yn ein cenedlaethau yn y dyfodol, fel nad oes neb yn cael ei adael ar ei ôl. Gyda'r ddarpariaeth gyffredinol o brydau ysgol am ddim mewn ysgolion cynradd gwladol, mae'n amlwg y bydd defnyddio prydau ysgol am ddim fel dangosydd cyllid addysgol ychwanegol yn diflannu. Rwy'n credu bod angen i ni wybod beth fydd yn disodli hynny.

Gan droi at effeithlonrwydd, mae angen i'r gwasanaeth iechyd gael ei hebrwng—. Roeddwn i'n mynd i ddweud i mewn i'r unfed ganrif ar hugain, ond yn sicr i mewn i ran olaf yr ugeinfed ganrif. Caiff presgripsiynau eu hargraffu, eu llofnodi, eu darparu â llaw; pam na allwn ni gael e-bresgripsiynau? Pam na ellir eu llenwi ar-lein gyda llofnod ar-lein ac yna eu hanfon at y fferyllydd perthnasol? Efallai y bydd pryderon ynghylch rhai cyffuriau, yn enwedig cyffuriau sy'n seiliedig ar opiwm, ond gellir cynnwys mesurau diogelu ar eu cyfer nhw. Un o'r pethau a synnodd lawer ohonom yn y pwyllgor iechyd—ac rwy'n siŵr y bydd Russell George yn sôn amdano'n ddiweddarach—yw bod peiriannau ffacs nid yn unig yn dal i gael eu defnyddio ond yn dal i gael eu prynu yn y gwasanaeth iechyd.

Beth mae'r byrddau iechyd yn ei wneud i gynyddu effeithlonrwydd ynni? Gan fod byrddau iechyd yn cael arian ychwanegol, sut maen nhw'n mynd i wella cynhyrchiant mewn ysbytai? Mae'n ymddangos bod gennym y syniad hwn eich bod yn rhoi'r arian a bydd popeth yn iawn. Wel, rydych chi'n rhoi'r arian ac nid yw popeth yn iawn, ac mae angen i ni fynd i'r afael â pham nad yw'n iawn, a gwneud yn siŵr ei fod yn iawn yn y dyfodol. Ac mae dweud, 'Mae angen mwy o arian ar gyfer iechyd' neu 'Mae angen mwy o arian arnom ar gyfer rhywbeth arall', mae hynny'n iawn, mae'n hawdd, mae'n wleidyddiaeth dda; mae'n economeg wael. Rwy'n credu mai'r hyn y mae angen i ni ei wneud yw sicrhau bod yr arian yn cael ei wario'n effeithiol ac yn effeithlon, ac rydym yn gwybod nad yw prynu peiriannau ffacs i'w weld ar y rhestr o wariant sy'n effeithiol nac yn effeithlon.

Rwy'n rhagweld, ac rwy'n gobeithio y byddaf i'n anghywir, y bydd y byrddau iechyd yn cael y cynnydd a bydd y gyfran a roddir i ofal iechyd sylfaenol yn gostwng eto, felly bydd canran y gwariant ar iechyd sylfaenol yn gostwng. Mae Llywodraeth Cymru wedi creu sefydliadau mawr fel CNC, Betsi Cadwaladr a gwasanaeth ambiwlans Cymru; ar ba bwynt y mae'r Llywodraeth yn penderfynu nad ydyn nhw'n gweithio a bod angen eu rhannu'n unedau llai? A fydd y gyllideb hon yn caniatáu i hynny ddigwydd?

Yn olaf, mae angen i ni ddatrys problem rheoli gweithredol yn y sector cyhoeddus, er mwyn gwella effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd. Mae angen i ni ganolbwyntio ar ganlyniadau, a llawer llai ar fewnbynnau a faint o arian rydym yn ei wario. Beth ydym ni'n ei gael am ein harian?