Mae gennyf ychydig o bwyntiau i'w gwneud. Yn gyntaf, mae'r cytundeb cydweithredu a'r hyn y mae'n bwriadu ei gyflawni yn rhywbeth yr wyf wir yn eithaf balch ohono, yn enwedig o ran prydau ysgol am ddim. Ac mae'n rhaid dweud, mae dweud nad yw'r gyllideb yn cyflawni o gwbl i bobl yng Nghymru yn gwbl anghywir. A yw'n berffaith? Na. Ond, cymerwch hyn wrth rywun a oedd ar brydau ysgol am ddim, bydd y polisi hwnnw'n unig yn mynd mor bell i helpu teuluoedd â phlant sy'n byw mewn tlodi. Nid oes amheuaeth am hynny. Ac fe'i cyflwynwyd gan Blaid Cymru a Llywodraeth Cymru, yn gweithio gyda'i gilydd. 

Gwerthfawrogais yr ymateb a gefais gan y Llywodraeth i gwestiwn ysgrifenedig ar 10 Ionawr yn ymwneud â rhoi mwy o gymorth yn gynnar ar gyfer prydau ysgol am ddim. Amlygwyd mai'r dyddiad cychwyn ar gyfer dechrau prydau ysgol am ddim fyddai mis Medi 2022. Gobeithio bod y Llywodraeth yn ystyried sut y gallem gyflymu'r broses hon, gan gyflwyno prydau ysgol am ddim yn gynharach yn benodol. Mae'r Gweinidog wedi rhoi cyllideb tair blynedd y tro hwn, ac rwy'n gwerthfawrogi bod hynny'n cyfyngu ar hyblygrwydd, ond a oes rhyw ffordd o roi mwy o'r cyllid a ddyrannwyd yn gynnar? Nawr mae'r angen, mae yn y presennol ac mae'n cael ei waethygu gan yr argyfwng costau byw, a byddwn yn gwerthfawrogi'n fawr clywed a yw hyn yn rhywbeth y bydd y Llywodraeth yn ei ystyried.

Yn ail, bydd y Gweinidog yn ymwybodol o fy awydd i weld y lwfans cynhaliaeth addysg yn mynd ymhellach, ac roeddwn yn gwerthfawrogi ei hymateb i mi yng nghwestiynau'r llefarwyr yr wythnos diwethaf, pan godais y posibilrwydd o ehangu'r lwfans. Rwyf eisiau ailbwysleisio faint o achubiaeth yw'r lwfans i fyfyrwyr o gefndiroedd difreintiedig, yn enwedig pan fyddwn ni'n cyrraedd addysg ôl-16. Rydym ni'n derbyn yn gyffredinol mai addysg yw'r llwybr gorau allan o dlodi, a bydd cadw myfyrwyr ôl-16 yn cael yr effaith ddymunol honno o roi cyfleoedd a sgiliau pellach i'r rhai hynny sydd o gefndiroedd difreintiedig. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog ei hun yn gweld pa mor bwysig yw'r lwfans i'r myfyrwyr hynny, ac rwy'n gobeithio y gall hi roi sicrwydd, os oes gan y Llywodraeth gyllid pellach y bydd yn ceisio ehangu'r lwfans fel blaenoriaeth.

Yn olaf, nodwn y gwariant ar yr argyfwng hinsawdd a natur yn y gyllideb, ond rwyf yn ei chael yn anodd deall sut y gallwn ni gysoni'r gwariant hwn â'r bygythiad i gyllideb comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, fel y nododd Jenny Rathbone, sydd wedi chwarae rhan hanfodol yn y gwaith o gynghori a sicrhau bod sector cyhoeddus Cymru yn gwneud ei ran ar faterion fel datgarboneiddio a'r newid gwyrdd ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol. Cydnabu'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus

'Nid yw cyllideb Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol wedi rhoi

capasiti digonol i’w swyddfa i roi’r lefel o gefnogaeth ymarferol a’r lefel o gefnogaeth sy’n benodol i’r sector i gyrff cyhoeddus y maent wedi galw amdanynt er mwyn gweithredu’r Ddeddf ar waith.'

Felly, os yw'r Llywodraeth o ddifrif ynghylch gwneud i'r dull hwn sy'n arwain y byd weithio, mae cydnabod y bylchau gweithredu sy'n bodoli yn hollbwysig. Oni ddylai'r Llywodraeth fod yn sicrhau bod gan y comisiynydd ddigon o adnoddau i wneud y gwaith? Mae cyllideb swyddfa'r comisiynydd eisoes yn un o'r cyllidebau swyddfa isaf ar gyfer unrhyw gomisiynydd yng Nghymru, a'r pwynt penodol sy'n peri pryder, i fod yn glir, yw bod cyllideb comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol yn golygu na allan nhw gario arian drosodd i'r flwyddyn newydd. Ac o fy nealltwriaeth i, mae hyn yn broblem oherwydd mae gwneud hynny wedi bod yn rhan fawr o'r ffordd y mae ei swyddfa wedi gweithredu. Gallai hyn atal y comisiynydd rhag gallu parhau i gynghori cyrff cyhoeddus, gan adael dim ond digon o adnoddau i gyflawni'r dyletswyddau statudol o ran monitro. Byddwn yn ddiolchgar iawn pe gallai'r Gweinidog roi rhywfaint o eglurder i'r Siambr ar y pwynt hwnnw.