Part of the debate – Senedd Cymru am 6:31 pm ar 8 Chwefror 2022.
Diolch, a diolch i'r holl gyd-Aelodau am yr hyn sydd, yn fy marn i, wedi bod yn ddadl wirioneddol ddefnyddiol. A chafwyd rhai cyfraniadau hynod adeiladol, y gwn y byddaf i a fy nghyd-Weinidogion, a fydd wedi bod yn gwrando'n astud, yn myfyrio arnynt wrth i ni symud tuag at y gyllideb derfynol a symud tuag at benderfyniadau pellach y mae angen i ni eu gwneud o ran cynorthwyo pobl yng Nghymru drwy'r argyfwng costau byw. Ac, fel y dywedais i yn fy sylwadau rhagarweiniol, rwy'n bwriadu dweud mwy am ein dull o wneud hynny'n fuan iawn.
Ond mae cymaint o bwyntiau pwysig wedi'u codi yn y ddadl, ac yn amlwg nid wyf yn mynd i allu ymdrin â nhw i gyd yn fy sylwadau cloi, ond yr hyn yr wyf i'n ymrwymo i'w wneud yw sicrhau bod fy nghyd-Aelodau i gyd a minnau'n ymateb yn llawn i argymhellion y pwyllgor cyn y ddadl derfynol ar y gyllideb, ac edrychaf ymlaen at allu gwneud hynny.
Felly, rwyf eisiau ymateb i rai o'r pwyntiau a godwyd mewn perthynas â'r cyd-destun yr ydym yn ein cael ein hunain ynddo. Wrth gwrs, mae'n gadarnhaol bod gennym ragolwg gwariant tair blynedd, ond nid yw'r ffigurau sydd gennym yn dadwneud y degawd hwnnw o gyni. Ac mae nifer o gydweithwyr wedi cyfeirio at y ffaith bod proffilio'r gwariant dros y tair blynedd nesaf yn anodd iawn, yn enwedig gyda'r proffil adnoddau sy'n gwyro'n drwm at ddechrau'r cyfnod, a'r ffaith bod ein cyllid adnoddau yn cynyddu llai na 0.5 y cant mewn termau real rhwng 2022-23 a 2024-25. Wyddoch chi, mae hynny'n mynd i fod yn heriol i wasanaethau cyhoeddus wrth i ni symud ymlaen, ac mae nifer o gyd-Aelodau wedi mynegi pryderon am hynny, ac rwy'n rhannu'r pryderon hynny.
Rydym wedi clywed llawer o alwadau am wariant cyfalaf ychwanegol—llawer o fynegi pryderon ar feinciau'r Ceidwadwyr o ran y dyraniadau cyfalaf a wnaed gan Lywodraeth Cymru. Ond, mae'r ffaith nad ydym wedi gallu dyrannu cymaint o gyfalaf ag y byddem yn dymuno yn adlewyrchiad o'n cyllideb gyfalaf a roddwyd inni gan Lywodraeth y DU. Yn gyffredinol, bydd ein cyllid cyfalaf yn gostwng mewn termau arian parod ym mhob blwyddyn o'n cyfnod adolygu gwariant tair blynedd, a bydd 11 y cant yn is yn 2024-25 nag ydyw yn y flwyddyn bresennol. Felly, wyddoch chi, os yw cyd-Aelodau Ceidwadol eisiau gwybod pam nad ydym ni'n buddsoddi mwy mewn cyfalaf mewn llywodraeth leol ac ym maes iechyd, mae'r ateb yn adolygiad gwariant Llywodraeth y DU.
Mae cyd-Aelodau ym Mhlaid Cymru wedi nodi y prynhawn yma y bydd ein cyllideb yn 2024-25 bron £3 biliwn yn is na phe bai wedi cynyddu yn unol â'r economi ers 2010-11. Dychmygwch y gyllideb y gallem ni fod yn ei thrafod y prynhawn yma pe bai'r cyllid hwnnw ar gael i ni. Ac, wrth gwrs, nid yw hynny hyd yn oed yn ystyried yr heriau o ran diffyg cyllid newydd yr UE.
Rwyf eisiau troi at fenthyca a'n rhaglen gyfalaf. Hoffwn gadarnhau bod y gyllideb ddrafft yn adlewyrchu ein cynlluniau i wneud y mwyaf o'n benthyca cyfalaf, gan dynnu i lawr yr uchafswm blynyddol mwyaf y ceir ei dynnu i lawr sef £150 miliwn y flwyddyn, gan fenthyca £450 miliwn ychwanegol hyd at 2024-25. A dyna'r uchafswm y cawn ei gael ar hyn o bryd yn y fframwaith cyllidol fel y mae, ac wrth gwrs rydym yn parhau i bwyso am hyblygrwydd pellach yn y maes penodol hwnnw oherwydd mae'n bwysig iawn ein bod yn manteisio i'r eithaf ar yr holl adnoddau sydd ar gael i ni. A byddwn yn cynnal ein dull o ariannu buddsoddiad drwy dynnu i lawr y mathau lleiaf drud o gyfalaf yn gyntaf. Felly, fel y disgrifiais, fel arfer yn defnyddio ein setliad grant bloc yn gyntaf ac yna'n ceisio benthyca. Ond dim ond wedyn y byddwn yn symud ymlaen i ddefnyddio'r mathau drutach hynny o ariannu cyfalaf unwaith y byddwn wedi disbyddu ein cyfalaf cyffredinol, wrth gwrs. A modelau cyllid arloesol, er eu bod yn amlwg o ddiddordeb i ni, fel y byddwch wedi'i weld drwy'r model buddsoddi cydfuddiannol, byddem yn ceisio defnyddio'r rheini hefyd, ond dim ond i wneud hynny mewn ffordd briodol. A dyma'r tro cyntaf i ni ddefnyddio gorddyraniad cyfalaf cyffredinol. Mae hynny, fel y disgrifiodd Mike Hedges, yn rhoi cyfle i ni, rwy'n credu, ymestyn pob punt sydd ar gael i ni, ond mae'n ddull gwahanol o gymharu â'r rhai hynny yr ydym wedi'u cymryd yn ystod y blynyddoedd diwethaf.