6. Dadl: Cyllideb Ddrafft 2022-2023

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:35 pm ar 8 Chwefror 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 6:35, 8 Chwefror 2022

(Cyfieithwyd)

Ac, unwaith eto, rydym ni'n mabwysiadu dull gwahanol o ran ein dull o ymdrin â chronfeydd wrth gefn. Felly, fel rhan o'r gyllideb aml-flwyddyn, mae gennym strategaeth ariannol newydd i sicrhau'r cyllid mwyaf posibl ar yr ochr adnoddau. Yn wahanol i'r blynyddoedd blaenorol pan fydd cynlluniau gwariant wedi defnyddio'r terfyn tynnu i lawr blynyddol o £125 miliwn yn llawn, nid yw ein cynlluniau'n cymryd y terfyn tynnu i lawr llawn o gronfa Cymru o 2023-24, a hynny oherwydd y byddwn yn defnyddio'r gronfa Cymru honno i reoli'r sefyllfa ariannol yn ystod y flwyddyn heb ddal unrhyw DEL heb ei neilltuo, a bydd symiau tynnu i lawr yn cael ei gynnwys o fewn y cyllidebau atodol priodol.

Rwy'n sôn am hynny oherwydd, mewn gwirionedd, nid oes cronfa arian ar wahân yn awr i ddyrannu arian ychwanegol ohoni. Felly, rydym wedi clywed llawer o alwadau, yn enwedig gan y Ceidwadwyr, am feysydd eraill lle yr hoffent i ni fuddsoddi, lle nad ydym wedi mynd yn ddigon pell, ond mae gwir angen y cynigion amgen hynny arnom ni yn awr i gael eu cyflwyno o ran ble y byddai'r Ceidwadwyr yn buddsoddi ac o ble y byddent yn cymryd yr arian, oherwydd allwch chi ddim bod â dim ond un ochr i'r stori honno. Cyfeiriodd llefarydd y Ceidwadwyr at gynlluniau wedi'u costio. Ewch ymlaen a chyhoeddi'r cynlluniau hynny wedi'u costio, oherwydd byddem ni wir yn awyddus iawn i'w gweld ac i weld ble y byddai'r toriadau hynny'n dod a ble na fyddech yn rhannu ein blaenoriaethau o fewn y gyllideb.

Yn fyr, am golli cyllid yr UE, o dan gronfa adnewyddu cymunedol Llywodraeth y DU, dim ond £46 miliwn a gawn eleni, ac mae hynny o'i gymharu ag o leiaf £375 miliwn y byddem wedi'i gael o gronfeydd strwythurol yr UE o fis Ionawr 2021. Yn amlwg, nid yw gadael yr Undeb Ewropeaidd yn gweithio i Gymru, ac mae angen i Lywodraeth y DU gadw at yr addewidion y mae wedi'u gwneud.

Mae'n eithaf anhygoel clywed Ceidwadwyr yn sôn am gefnogi ein cymunedau gwledig pan fydd ffermwyr a chymunedau gwledig Cymru ar eu colled o leiaf £106 miliwn o gyllid newydd yr UE dros gyfnod yr adolygiad o wariant, ac mae hynny ar ben y £137 miliwn nad yw'n cael ei ddarparu gan Lywodraeth y DU yn y flwyddyn ariannol hon. Felly, yn amlwg, mae diffyg cydlyniad rhwng yr hyn yr hoffai'r Ceidwadwyr ei weld ar gyfer y Gymru wledig a'r hyn y mae Llywodraeth y DU yn caniatáu i gael ei gyflawni.

Mae sawl cyd-Aelod wedi sôn am ddadansoddiad carbon y gyllideb. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn rhoi'r argyfwng hinsawdd a natur ar waith yn ganolog iddi, fel yr ydych wedi'i weld o fewn y gyllideb, ac rwy'n credu y byddwn i'n cyfeirio cyd-Aelodau at yr ystod o ddogfennau a gyhoeddir ochr yn ochr â'r gyllideb, ond hefyd wedyn i'r cynllun cyflawni sero-net, felly dyna ble y gwelwch chi yr effeithiau carbon hynny a'r camau yr ydym yn eu cymryd, defnyddio'r holl ysgogiadau hynny, gyda rôl y gyllideb wedyn i eistedd ochr yn ochr â hynny ac ariannu'r camau gweithredu hynny lle mae'r dystiolaeth yn cefnogi'r angen i fuddsoddi.

Rydym hefyd wedi adeiladu ar yr hyn a oedd yn waith gwirioneddol dda, a gyhoeddwyd gennym ochr yn ochr â'r gyllideb ddrafft y llynedd, yn adroddiad y prif economegydd. Gwnaeth hynny ein harwain i ystyried yr angen i gael adolygiad o'r newydd o'n cyllidebau cyfalaf cyffredinol ac yna sefydlu strategaeth seilwaith a buddsoddi 10 mlynedd newydd i Gymru. A ni yw'r unig ran o'r DU i fod wedi gwneud adolygiad o'r newydd o gyllidebau cyfalaf, ac mae'n beth anghyfforddus iawn i'w wneud, oherwydd rydych chi'n cael sgyrsiau anodd iawn gyda chyd-Aelodau yn y pen draw oherwydd nid oes rhagdybiaeth y bydd cyfalaf blaenorol yn cael ei gyflwyno, ond dyma'r peth iawn i'w wneud yn yr ystyr o sicrhau bod ein cyllidebau cyfalaf yn cyd-fynd yn well â'n huchelgeisiau ym maes yr amgylchedd.

Ac, yn yr un modd, mae cyllidebu ar sail rhyw yn rhan bwysig iawn o'n dull yn awr at ein cyllideb. Rydym yn parhau i fod yn gwbl ymrwymedig i sicrhau bod Trysorlys Cymru yn ysgogi hyn, ond hefyd mae gennym uchelgeisiau i fod ymhlith yr arweinwyr byd hynny, ac rydym yn ymgysylltu'n aml iawn â'r gwledydd Llychlynnaidd, gyda Seland Newydd ac eraill sydd â diddordeb yn y maes hwn, i sicrhau ein bod yn dysgu o arfer da mewn mannau eraill a'n bod yn dechrau ymgorffori'r dull gweithredu yn wirioneddol. Felly, y llynedd, gwnaethom ddechrau'r gwaith pwysig hwn drwy'r cyfrifon dysgu personol, ac mae hynny'n parhau, ond yn awr rydym yn bwriadu bwrw ymlaen â'r gwaith yn y maes hwn gyda dau gynllun treialu arall y byddwn yn ymgymryd â nhw ym maes teithio llesol a hefyd y gwarant pobl ifanc. Felly, mae llawer o waith pwysig iawn ar gyllidebu ar sail rhyw. Ond, gyda chyllidebu ar sail rhyw a gydag asesiadau effaith carbon, gwn ein bod mewn gwirionedd ar ddechrau taith bwysig iawn, ac yn awyddus, rwy'n credu, i fynd ar hyd y daith honno gydag Aelodau'r Senedd hon sydd â diddordeb cyffredin yn yr agendâu hyn, oherwydd maen nhw mor bwysig ac felly'n cael eu rhannu, rwy'n credu.

Felly, dim ond i ymateb i rai o'r pwyntiau penodol yn awr o ran dyraniadau, rwyf eisiau sôn am iechyd oherwydd yn amlwg dyna'r rhan fwyaf o'r gyllideb. Rydym yn ymrwymo £170 miliwn yn rheolaidd i gefnogi trawsnewid gofal wedi'i gynllunio i helpu i fynd i'r afael â'r ôl-groniad o gleifion y mae eu triniaethau wedi'u gohirio o ganlyniad i'r pandemig, a £20 miliwn arall yn rheolaidd i gefnogi'r pwyslais ar ofal iechyd sy'n seiliedig ar werth, gan gyflawni'r canlyniadau sy'n wirioneddol bwysig i gleifion.

Roedd llawer o gyd-aelodau yn pryderu'n gwbl briodol am ofal cymdeithasol. Felly, rydym wedi ymrwymo i flaenoriaethu gofal cymdeithasol, ac rwy'n credu y gallwch chi weld hynny yn y gyllideb hon gyda'r £60 miliwn ychwanegol o arian uniongyrchol ychwanegol i fwrw ymlaen â'r diwygiadau hynny. Yn 2022-23 yn unig, rydym yn darparu dros £250 miliwn yn ychwanegol ar gyfer gwasanaethau cymdeithasol, ac mae hynny'n cynnwys £180 miliwn o fewn y setliad llywodraeth leol a buddsoddiad uniongyrchol o £45 miliwn ynghyd â £50 miliwn o gyfalaf gofal cymdeithasol ychwanegol o'i gymharu â 2021-22. Felly, rwy'n credu bod ein hymrwymiad i ofal cymdeithasol yno yn sicr ac mae'n glir iawn, iawn.

Mae iechyd meddwl, unwaith eto, yn rhywbeth sydd wedi dod drwy'r ddadl yn gwbl briodol fel maes hollbwysig i lawer o gyd-Aelodau. Rydym wedi dyrannu £100 miliwn ychwanegol hyd at 2024-25 i flaenoriaethu iechyd meddwl a lles, ac mae hynny'n cynnwys pecyn ychwanegol o £50 miliwn yn 2022-23, ac mae'n cynnwys cyllid ychwanegol i gefnogi gweithredu cynllun y gweithlu iechyd meddwl, ac, wrth gwrs, cyllid ychwanegol ar gyfer iechyd meddwl pobl ifanc.

Mae'n debyg fy mod yn profi amynedd y Llywydd ychydig oherwydd fy mod ar fin mynd dros fy amser—