Part of the debate – Senedd Cymru am 3:30 pm ar 9 Chwefror 2022.
Cyfeiriaf yr Aelodau at fy natganiad o fuddiannau, ac yn wir, rwyf am ddatgan diddordeb yn y ddadl hon. Byddaf hefyd yn pleidleisio'n gadarn iawn yn erbyn y cynnig deddfwriaethol hwn, ac nid yw hynny'n tynnu oddi ar y ffaith fy mod yn ymwybodol o'r gwaith rydych wedi'i wneud ar hyn. Mae tystiolaeth glir y gall rheolaethau rhent gael effeithiau negyddol sylweddol, ar landlordiaid, tenantiaid, ac yn wir, ar ansawdd y stoc dai. Arweiniodd cyfraith rheolaethau rhent San Francisco ym 1994 at gynnydd o 5.1 y cant mewn rhenti yn gyffredinol dros y ddau ddegawd nesaf. Creodd y cynnydd cyffredinol mewn rhenti gost gronedig o £2.9 biliwn i rentwyr presennol a rhentwyr yn y dyfodol, gyda landlordiaid yn newid i fathau eraill o eiddo tirol, a oedd wedyn yn lleihau'r cyflenwad tai, gan ei symud tuag at fathau llai fforddiadwy o dai.
Nawr, rydym eisoes yn gweld patrwm sy'n peri cryn bryder yng Nghymru. Mae landlordiaid preifat, broceriaid ariannol, yn dweud wrthyf eu bod hwy neu eu cleientiaid wedi cael llond bol erbyn hyn ar y rheolaethau niferus a osodir arnynt, er mai'r cyfan y maent am ei wneud yw darparu llety o ansawdd da yn gyfnewid am rent teg. Mae llawer bellach yn gwerthu eu stoc neu'n symud i'r sector llety gwyliau. Mewn gwirionedd, rhwng 2018-19 a 20-21, mae dros 4,500 o landlordiaid preifat Cymru wedi gadael y sector. Weinidog, gallwch ysgwyd eich pen, ond mae’r ffigur hwnnw gennyf, yn bendant, ac wedi’i ddarparu i mi gan Rhentu Doeth Cymru eu hunain, mewn du a gwyn.
Nawr, yr wythnos diwethaf, cadeiriais gyfarfod bord gron i werthwyr tai, a dywedwyd yn glir fod asiant yn ne Cymru sy’n rheoli mwy na 4,000 o unedau, ac maent yn gwybod i sicrwydd fod perchnogion yn pleidleisio â’u traed ac yn gadael y sector rhentu. Byddai eich cynnig, Mabon, yn troi'r don honno’n tswnami o landlordiaid yn gadael, a’r union bobl rydych yn credu eich bod yn ceisio eu helpu a fyddai'n dioddef. Mae astudiaethau wedi dangos bod rheolaethau rhent yn arwain at ddirywiad yn ansawdd tai, o ganlyniad i'r gostyngiad yn incwm y landlordiaid a llai o awydd i gynnal a chadw'r tai. Cyflwynodd yr Almaen system genedlaethol o reolaethau rhent yn 2015, ond yn ôl ymchwil, ni chafodd hyn unrhyw effaith barhaus ar brisiau rhent, gan arwain yn lle hynny at ddirywiad yn ansawdd tai.
Nawr, mae Dr Simon Brooks wedi nodi'n glir fod darparu cyflenwad digonol o lety rhent yn arbennig o bwysig mewn trefi fel Llangefni, Caergybi, Aberdaugleddau, Hwlffordd, a Chaernarfon a Bangor yng Ngwynedd. Nid oes enghraifft well o fethiant sosialaeth yng Nghymru na’r llanast llwyr y mae Llafur Cymru a Phlaid Cymru yn ei wneud o’n sector tai. Fel y nodwyd yn glir yn fy nghyfarfod bord gron gyda gwerthwyr tai, maent yn credu mai dim ond gyrru faint o stoc sydd ar gael i denantiaid ei rhentu rydych yn ei wneud—