13. Dadl: Setliad yr Heddlu 2022-23

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 15 Chwefror 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 6:05, 15 Chwefror 2022

A gaf innau hefyd ategu diolch y Gweinidog i'r heddlu am y gwaith maen nhw wedi ei wneud ac yn ei wneud, yn enwedig o dan yr amgylchiadau heriol eithriadol dros y flwyddyn neu ddwy ddiwethaf yma? Fyddwn ni ddim yn gwrthwynebu'r cynnig sydd o'n blaenau ni heddiw, ond mae yna ychydig sylwadau dwi'n awyddus i'w gwneud, yn bennaf, wrth gwrs, y ffaith ein bod ni'n teimlo nad yw'r fformiwla yn delifro i Gymru fel y dylai hi. Mae'r fformiwla, er enghraifft yn gwahaniaethu, neu'n disgrimineiddio yn erbyn talwyr treth cyngor yng Nghymru. Mewn rhai ardaloedd, fel gogledd Cymru, trethdalwyr lleol sy'n ariannu 50 y cant o gyllideb yr heddlu, ond mae hynny'n cymharu wedyn gyda dim ond 30 y cant mewn rhai ardaloedd fel y west midlands a Northumbria, lle mae trethdalwyr lleol yn cyfrannu dim ond 30 y cant at y costau hynny. Felly, mae yna gwestiynau ynglŷn ag annhegwch neu anghydbwysedd yn hynny o beth. 

Dyw'r Swyddfa Gartref chwaith ddim ar hyn o bryd yn darparu unrhyw gyllido ychwanegol i heddlua Caerdydd fel prifddinas. Rŷn ni'n gwybod ei bod hi'n denu, wrth gwrs, ddigwyddiadau cenedlaethol a rhyngwladol, a hynny'n dod â phwysau ariannu ychwanegol yn ei sgil e, ond does dim byd yn dod o'r Swyddfa Gartref ar gyfer hynny, er bod yna ddarpariaeth yn cael ei gwneud ar gyfer Llundain, er bod yna ddarpariaeth yn cael ei gwneud ar gyfer Caeredin, ac er bod yna ddarpariaeth yn cael ei gwneud ar gyfer Belffast. Felly mae yna annhegwch eto yn fanna yn y modd rŷn ni'n cael ein hariannu yma yng Nghymru.

Buaswn i'n dadlau'n gryf hefyd, wrth gwrs, nad yw'r fformiwla cyllido yn cydnabod yn ddigonol yr heriau a'r problemau penodol sydd yn dod, wrth gwrs, o geisio heddlua cymunedau gwledig. Rŷn ni'n clywed yn gyson yn y Siambr yma y consýrn ynglŷn â lladrata ar ffermydd yng nghefn gwlad, rydyn ni'n clywed am ymosodiadau gan gŵn ar dda byw, a dyw'r heriau unigryw yna yn y cyd-destun gwledig ddim yn cael eu cydnabod yn ddigonol, yn ein barn ni. Felly, mae angen edrych ar y fformiwla, a buasai'n dda clywed cefnogaeth, gobeithio, gan Lywodraeth Cymru i hynny wrth ymateb i'r ddadl yma. 

Y tu hwnt i'r fformiwla ac ariannu yma, wrth gwrs, mae'n rhaid inni beidio â jest edrych ar y setliad yma ar ei ben ei hunan.