5. Sut mae Llywodraeth Cymru'n mynd i'r afael â'r argyfwng costau byw ym Mhen-y-bont ar Ogwr? OQ57675

Llywydd, y bore yma, cyhoeddwyd pecyn cymorth gwerth £330 miliwn i helpu aelwydydd Cymru, gan gynnwys y rhai hynny ym Mhen-y-bont ar Ogwr, i reoli'r argyfwng costau byw. Mae'r mesurau hyn yn canolbwyntio ar y camau hynny sy'n rhoi arian yn uniongyrchol ym mhocedi'r rhai yr effeithir arnyn nhw fwyaf ganddo. 

Diolch, Prif Weinidog, ac rwy'n croesawu'r pecyn cymorth y mae mawr ei angen a roddwyd ar waith gan Lywodraeth Lafur Cymru, oherwydd yr wythnos diwethaf ymwelais â Splice Child and Family yn y Pîl, sy'n rhedeg banc babanod, a phantri cymunedol Baobab ym Mracla. Tra oeddwn yno, rhannodd y gwirfoddolwyr stori dorcalonnus gyda mi am fam a oedd wedi ymweld yn ddiweddar, yn gyndyn, yn gofyn am gefnogaeth. Mae'r fam honno'n bwyta unwaith bob tri diwrnod i sicrhau ei bod yn gallu bwydo ei phlant, ac, yn drist, mae'r sefyllfa hon yn rhy gyffredin i lawer o bobl yng Nghymru.

Prif Weinidog, mae pobl allan yna sy'n teimlo pryder a chywilydd ynghylch bod angen help llaw arnyn nhw, ac ni ddylai hyn fod yn digwydd. Nid eu bai nhw yw hi fod prisiau bwyd yn cynyddu. Nid eu bai nhw yw hi fod y gost o wresogi eu cartref yn codi, ac nid y nhw a benderfynodd dorri credyd cynhwysol. Nid eu bai nhw yw dim o hyn. Mae hwn yn argyfwng costau byw a grëwyd gan y Torïaid. A ydych chi'n cytuno â mi fod angen i Lywodraeth Dorïaidd y DU gamu ymlaen i fynd i'r afael â'r argyfwng costau byw hwn?

Rwy'n cytuno'n llwyr â Sarah Murphy. Roedd honno'n stori ofnadwy yr oedd yn ei hadrodd yn dilyn ymweliad ganddi, ond ni fydd yn un, yn drist iawn, sy'n anghyfarwydd i lawer o Aelodau'r Senedd. Bydd llawer ohonom, yn ein hetholaeth ein hunain, wedi gorfod helpu teuluoedd sy'n cael eu hunain yn yr union sefyllfa honno, ac fel y dengys y stori honno, menywod sy'n ysgwyddo baich tlodi yn ein cymunedau, ac rwyf innau hefyd wedi cwrdd â mamau sy'n dweud wrthych fod yn rhaid iddyn nhw wneud heb er mwyn sicrhau eu bod yn gallu rhoi bwyd ar y bwrdd i'w teuluoedd.

Dyma fu'r stori, Llywydd, yn awr am y 10 mlynedd diwethaf. Mae hwn yn argyfwng costau byw nad yw wedi'i greu yn ystod yr wythnosau diwethaf. Mae hon yn stori sydd wedi'i datblygu yn y degawd hwnnw o gyni, degawd lle mae anghydraddoldeb, flwyddyn ar ôl blwyddyn, wedi tyfu, ac mae'r baich a osodwyd ar y rhai lleiaf abl i'w ysgwyddo wedi cynyddu.

Nawr, cyfeiriodd Sarah Murphy at y gostyngiad o £20 bob wythnos mewn arian sydd ar gael i'r aelwydydd lleiaf cefnog yng Nghymru gyfan. Ni allaf feddwl am benderfyniad mwy creulon, oherwydd roedd yn benderfyniad bwriadol. Roedd yn benderfyniad pan oedd y Llywodraeth yn gwybod cyn iddyn nhw wneud hynny y byddai hyn yn golygu y byddai plant, plant ar aelwydydd ar hyd a lled Cymru, yn gorfod gwneud heb o ganlyniad i'r hyn a wnaethon nhw.

Felly, yr wyf, wrth gwrs, yn cytuno â'r hyn a ddywedodd yr Aelod dros Ben-y-bont ar Ogwr. Ar ben yr holl bethau yr ydym ni fel Llywodraeth yn ceisio'u gwneud, ac rwy'n falch iawn o'r pecyn yr ydym wedi gallu ei gyhoeddi heddiw, rwy'n ddiolchgar iawn am gymorth ein cydweithwyr yn yr awdurdod lleol i ddarparu'r cymorth hwnnw i'r teuluoedd hynny. Ym Mhen-y-bont ar Ogwr, Llywydd, er enghraifft, yn yr hyn yr ydym ni'n ei wneud eisoes i helpu teuluoedd gyda thaliad cymorth tanwydd gaeaf, mae cyngor Pen-y-bont ar Ogwr wedi talu bron i 7,000 o deuluoedd, yn y ffigurau diweddaraf yr wyf wedi'u gweld, ac wedi ymateb i dros 90 y cant o'r holl geisiadau a wnaed. Os gall Llywodraeth Cymru wneud hynny, ac os gall awdurdodau lleol Cymru wneud hynny yng Nghymru, siawns na allai'r Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan gamu ymlaen a chwarae eu rhan hefyd.