Eitem 6 sydd nesaf: Rheoliadau Cyd-bwyllgor Corfforedig y De-ddwyrain (Cymru) (Diwygio) 2022. Dwi'n galw ar y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol i wneud y cynnig—Rebecca Evans.

Cynnig NDM7920 Lesley Griffiths

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Cyd-bwyllgor Corfforedig De-ddwyrain (Cymru) (Diwygio) 2022 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 25 Ionawr 2022.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Llywydd. Cynigiaf y cynnig. Ym mis Mawrth 2021 cymeradwyodd y Senedd y rheoliadau gan sefydlu pedwar cyd-bwyllgor corfforedig newydd, neu CJCs, yng Nghymru. Roedd hyn yn cynnwys Rheoliadau Cyd-bwyllgor Corfforedig De-ddwyrain (Cymru) 2021, a sefydlodd CJC de-ddwyrain Cymru.

Bydd yr Aelodau'n ymwybodol bod y rheoliadau sefydlu yn nodi'r swyddogaethau craidd y bydd y CJCs yn eu cyflawni. Y rhain yw: y ddyletswydd i baratoi cynllun trafnidiaeth rhanbarthol; y ddyletswydd i baratoi cynllun datblygu strategol; a'r gallu i arfer y swyddogaeth llesiant economaidd—hynny yw, y pŵer i wneud unrhyw beth i wella llesiant economaidd eu hardal.

Mae'r dull o ddatblygu'r model CJC hyd yma wedi bod yn un o gyd-ddatblygu a chydweithio agos â llywodraeth leol, drwy ddull graddol o ddatblygu'r fframwaith deddfwriaethol y bydd CJCs yn gweithredu ynddo ac i'w weithredu. Roedd hyn yn cynnwys cytundeb na fyddai'r swyddogaethau craidd yn cael eu cychwyn tan 2022, er mwyn darparu cyfnod o amser i CJCs sefydlu'r trefniadau gweinyddol a llywodraethu angenrheidiol.

Fel rhan o'r dull hwn, wrth ddatblygu'r rheoliadau sefydlu, dewisodd pob rhanbarth pryd yn union y byddent eisiau i'w swyddogaethau craidd ddechrau. Dewisodd rhanbarth de-ddwyrain Cymru ddechrau eu swyddogaethau craidd ar 28 Chwefror 2022, fel rhan o raglen uchelgeisiol i drosglwyddo'r gweithgaredd bargen ddinesig prifddinas-ranbarth Caerdydd hwn i'r cyd-bwyllgor corfforaethol cyn gynted â phosibl. Etholwyd y tri CJC arall i ddechrau eu swyddogaethau craidd ar 30 Mehefin 2022. Fodd bynnag, fel rhan o'r gwaith paratoi yn ystod y cyfnod gweithredu, nodwyd nifer o faterion technegol mewn cysylltiad â thrin treth o fewn CJC, yn enwedig mewn cysylltiad â TAW. Mae arweinwyr CJC y de-ddwyrain wedi gofyn am newid dyddiad dechrau eu swyddogaethau er mwyn caniatáu amser i fynd i'r afael â'r materion technegol hyn.

Mae'r rheoliadau yr ydym yn eu trafod heddiw yn ymateb i'r cais hwn ac yn ceisio diwygio dyddiad dechrau swyddogaethau craidd CJC y de-ddwyrain o 28 Chwefror 2022 i 30 Mehefin 2022. Bydd hyn yn dod â CJC y de-ddwyrain yn unol â'r pwynt lle mae'r tri CJC arall yng Nghymru yn dechrau arfer eu swyddogaethau.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad heddiw a'r rheoliadau sydd wedi'u nodi ger ein bron hefyd. Fel y gŵyr y Gweinidog, rwy'n siŵr, ac mae llawer o bobl yn ymwybodol o hyn, rwy'n ddilynwr brwd o gyd-bwyllgorau corfforedig. Roeddwn yn llawn chwilfrydedd o'u gweld ar y papur gorchymyn yma heddiw.

Fel yr ydych chi wedi'i amlinellu, Gweinidog, mae swyddogaethau allweddol cyd-bwyllgor corfforedig de-ddwyrain Cymru yn ymwneud â llesiant economaidd, swyddogaethau trafnidiaeth a datblygu strategol, ac maen nhw'n ceisio'r oedi hwn o ran eu dyddiad cychwyn hyd at ddiwedd mis Mehefin 2022. Mae hynny'n bryder, wrth gwrs, fod rhai o'r materion a nodwyd gennych wedi'u nodi. Ac mae'n cyfrannu at rai o'r materion yr ydym wedi'u codi ar y meinciau ochr hyn ynghylch pryderon am gyd-bwyllgorau corfforedig a'r pryderon ynghylch pa mor werthfawr y byddan nhw, neu beidio, yma yng Nghymru. Ond gan fod y cais hwn wedi dod yn uniongyrchol gan gynghorau, mae'n amlwg hefyd ei fod yn cael rhywfaint o effaith andwyol arnyn nhw ac ar eu gwaith y maen nhw'n ceisio'i gwblhau, ac mae hynny'n peri pryder.

Byddai gennyf i ddiddordeb, Gweinidog, mewn deall y dyddiad newydd, sef 30 Mehefin, nid yn unig ar gyfer y de-ddwyrain ond ar gyfer y cyd-bwyllgorau corfforedig eraill—. Pa mor ffyddiog ydych chi ynghylch hwnnw fel dyddiad pan fydd CJCs yn gallu bod ar waith yn iawn. Ac fe wnaethoch chi amlinellu yn eich datganiad hefyd y berthynas a'r gwaith sydd gennych gyda chynghorau wrth weithredu'r rhain. Byddai'n dda gennyf wybod sut yr ydych chi'n teimlo ynghylch y berthynas honno yn awr, wrth weithredu CJCs, ac i sicrhau eu bod yn cael eu hariannu'n ddigonol, oherwydd os yw'r pethau hyn yn mynd i ddigwydd, ac y maen nhw, wrth gwrs, mae angen iddyn nhw weithio cystal â phosibl, a sicrhau eu bod yn cael eu hariannu a chael yr adnoddau digonol fel y gallan nhw wneud y gwaith gorau posibl i wasanaethu eu cymunedau.

Felly, i gloi, Llywydd, fel Ceidwadwyr yma yr ydym wedi bod yn bryderus, ac yn parhau i bryderu, wrth weithredu CJCs, ond yr ydym yn gwerthfawrogi eu bod yno ac mae angen cymorth arnyn nhw i wneud iddyn nhw weithio. Felly, yng ngoleuni'r gymysgedd hon o fod yn bryderus ynghylch y CJCs ond hefyd eisiau cefnogi cynghorau i fod yn barod iawn i weithredu rhai o'r rheoliadau hyn, byddwn yn ymatal ar y rheoliadau heddiw, a gobeithio y gwelwn ni rai gwelliannau yn y maes hwn, cyn gynted â phosib. Diolch, Llywydd.

Y Gweinidog i ymateb.

Diolch yn fawr iawn i Sam Rowlands am ei gyfraniad yn y ddadl heddiw, ac am gadarnhau y bydd y Ceidwadwyr Cymreig yn mabwysiadu ymagwedd bragmatig at y rheoliadau, o gofio nad ydym yn cael y ddadl heddiw am ddymunoldeb CJCs, ond yn ymateb i gais gan un CJC, CJC de-ddwyrain Cymru, i newid y dyddiad cychwyn. Felly, rwy'n ddiolchgar am y dull pragmatig sy'n cael ei gymryd yna.

Mae CJCs yn ffordd arloesol a phwerus i awdurdodau lleol yng Nghymru weithio mewn partneriaeth, ac wrth gyd-ddatblygu'r ddeddfwriaeth sy'n sail iddyn nhw, gwnaethom ymgynghori'n helaeth â phartneriaid mewn llywodraeth leol, gan gynnwys gyda thrysoryddion. Fodd bynnag, yn anffodus, dim ond pan ddechreuom ni gyda'r cynllunio gweithredol manwl yr haf diwethaf y codwyd yr angen i ddarparu'r gallu i CJCs adennill TAW yn yr un modd ag y gall awdurdodau lleol, ond rydym yn gweithio'n agos iawn gyda CJCs ar hyn. Rydym wedi gwneud cais ac achos busnes i Lywodraeth y DU i sicrhau bod CJCs yn gallu adennill TAW yn yr un modd ag y mae awdurdodau lleol yn ei wneud, ac mae'n gais annadleuol i Lywodraeth y DU, ac rydym yn gobeithio y caiff y mater hwn ei ddatrys yn gyflym.

A dylwn ychwanegu bod nifer fach o faterion eraill, technegol i raddau helaeth, wedi dod i'r amlwg wrth eu gweithredu, ond maen nhw hefyd ar y gweill, ac maen nhw'n cynnwys y ddarpariaeth i CJCs gael mynediad uniongyrchol at fenthyca, drwy'r Bwrdd Benthyciadau Gwaith Cyhoeddus, a hefyd newidiadau mewn cysylltiad â threth gorfforaeth a threth incwm, ac mae deddfwriaeth i fynd i'r afael â'r pwyntiau hyn yr un mor annadleuol yn cael ei chynllunio ar hyn o bryd. Felly, dim ond i roi sicrwydd bod y materion eraill hyn ar y gweill hefyd. Diolch eto am gyfraniad Sam Rowlands y prynhawn yma.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, mae yna wrthwynebiad, a dwi'n gohirio'r bleidlais ar yr eitem yma tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.