Wel, Lywydd, nid oes pedwar mis wedi bod ers i mi ymuno â Janet Finch-Saunders ar risiau'r Senedd i anfon neges gref at arweinwyr y byd yng Nghynhadledd y Partïon ar yr angen i roi camau dramatig ar waith i fynd i'r afael â newid hinsawdd. Mae Janet Finch-Saunders wedi pregethu yn y Siambr droeon nad yw Llywodraeth Cymru yn mynd yn ddigon pell, nad yw'n symud yn ddigon cyflym i ymdrin â'r argyfwng hinsawdd a'r argyfwng natur. Hoffwn ddweud wrthi, gyda'r parch mwyaf, nad oes diben cefnogi datganiadau os ydych am droi cefn ar y camau sy'n dilyn o hynny.

Er mwyn cyrraedd ein targed ar gyfer 2050, mae angen inni leihau allyriadau carbon 63 y cant yn ystod y degawd nesaf. Mae hynny'n cynnwys sicrhau ein bod yn newid dulliau teithio. Mae gennym darged a nodir yn strategaeth drafnidiaeth Cymru i gyflawni 45 y cant o deithiau drwy drafnidiaeth gynaliadwy erbyn 2045, i fyny o 32 y cant yn awr. Mae hynny'n golygu bod angen inni wneud pethau'n wahanol. Dyna pam y sefydlais y panel adolygu ffyrdd, ac maent yn edrych yn amyneddgar ar bob un o'r 50 cynllun sy'n cael eu datblygu ar hyn o bryd, a chytuno, oherwydd yr ymchwiliad cyhoeddus—a byddwn yn nodi nad oedd angen iddi ddweud wrthyf fod yna ymchwiliad cyhoeddus imi nodi'r ffaith honno—ond oherwydd bod ymchwiliad cyhoeddus, fe wnaethom gyflymu'r cynllun hwn, ac un cynllun arall, drwy'r broses fel y gellid gwneud penderfyniad cynnar. Mae'r panel annibynnol bellach wedi cyhoeddi ei adroddiad llawn, ac mae hwnnw ar gael i bawb ei ddarllen, ac maent yn nodi eu rhesymau yn fanwl ynddo. A daethant i'r casgliad, ar fater diogelwch, na fyddai'r cyffyrdd aml-lefel arfaethedig a fyddai'n cymryd lle dwy gyffordd gylchfan, yn arwain at fawr o welliant i'r nifer o ddamweiniau Mae'n dweud, yn gywir, fod problemau capasiti penodol ar yr A55 ar adegau prysur, ond eu bod wedi'u cyfyngu i'r tymor twristiaid. Dywedodd yr adroddiad hefyd, ac rwy'n dyfynnu:

'Nid yw nod y cynllun yn gydnaws â'r hierarchaeth trafnidiaeth gynaliadwy, y targedau o ran cyfrannau dulliau teithio, na'r nod o gynyddu cyfran y nwyddau a gludir drwy ddulliau cynaliadwy.'

Nawr, mae hynny yno mewn du a gwyn, yng nghasgliad yr adroddiad, a gomisiynwyd oherwydd fy mod yn gwneud fel y gofynnodd hi i mi ei wneud, sef ymateb i'r argyfwng hinsawdd a chydnabod effaith trafnidiaeth yn hynny—mae 17 y cant o'n hallyriadau yn deillio o drafnidiaeth.

Nawr, rwy'n cydnabod y bydd rhai pobl yn siomedig, a bydd eraill yn lleol a wrthwynebodd y cynllun yn llai siomedig. Ar fater y gost, do, mae arian wedi'i wario ar hyn na ellir ei adfer. Ni fydd yn wastraff llwyr. Bydd yr astudiaethau a'r gwaith sy'n sail iddynt yn werthfawr i gomisiwn Burns yn ei waith yn y gogledd. Ac ni welaf lawer o bwynt parhau i wario ar brosiect a oedd i fod i gostio mwy na £75 miliwn am ddim rheswm gwell na bod y gwaith o edrych ar asesiadau wedi dechrau—nid yw hynny'n gwneud synnwyr i mi o gwbl. A diben ein gwaith yw symud cyllid oddi wrth gynlluniau sy'n ychwanegu at ein hallyriadau carbon er mwyn ariannu cynlluniau sy'n ein helpu i leihau ein hallyriadau carbon.

Ac os ydym eisiau creu dewisiadau amgen go iawn i'w hetholwyr hi, rhaid inni fuddsoddi ynddynt, a dyna mae comisiwn Burns yn bwriadu ei wneud. Bydd yn sefydlu llif ymarferol o brosiectau o bob math—ffyrdd, rheilffyrdd, bysiau a theithio llesol—i ymdrin â'r problemau ar hyd yr A55 ac ar draws gogledd Cymru gyfan gyda thagfeydd ac ansawdd aer gwael, yn ogystal ag edrych ar ein targedau carbon. A bydd yn nodi, yn union fel y gwnaeth yn ne Cymru—. A chofiwch, er yr holl sylwadau ar feinciau'r Ceidwadwyr yn beirniadu ein penderfyniad ar yr M4, edrychodd adolygiad cysylltedd yr undeb a sefydlwyd gan Lywodraeth y DU—gyda Phrif Weinidog y DU yn dweud y byddai'r adolygiad yn ei gefnogi ef drwy awgrymu y dylai cynllun yr M4 fynd rhagddo a sut y byddai'n diystyru datganoli; yr holl ddatganiadau ymffrostgar arferol yr ydym yn eu disgwyl bellach gan y Prif Weinidog—edrychodd adroddiad cysylltedd yr undeb ar yr opsiynau, edrychodd ar argymhellion Burns ar gyfer y de, edrychodd ar yr M4, a daeth i'r casgliad mai'r ffordd gywir ymlaen oedd argymhellion Burns ar gyfer y de. Rwy'n hyderus y byddant, dros y flwyddyn nesaf, yn gwneud gwaith tebyg yn y gogledd i greu llif o gynlluniau a fydd yn gwneud pethau'n well, a gallwn i gyd ymrwymo wedyn i gydweithio er mwyn eu gweithredu.