A chredaf y byddech yn cytuno â mi, pan fyddwn yn cyhoeddi ein hadroddiad blynyddol ar gronfeydd wrth gefn llywodraeth leol, mai cipolwg yn unig ydyw, a bod gan lawer o gynghorau gynlluniau, ac maent wedi clustnodi arian o fewn y cronfeydd wrth gefn ar gyfer cynlluniau. Felly, nid yw ond yn adlewyrchu cipolwg ar yr adeg honno. Ac wrth gwrs, gwelsom ychydig o flynyddoedd eithriadol, felly nid wyf yn credu y bydd cronfeydd wrth gefn llywodraeth leol eleni o reidrwydd yn adlewyrchu'r hyn y byddech yn ei weld mewn blynyddoedd arferol. Gwn y byddwn yn mynd ymlaen i drafod cronfeydd wrth gefn, ond rwyf eisiau parhau i siarad am y fformiwla a dweud nad yw'n sefydlog.

Mae'n cael ei adolygu'n gyson, drwy waith yr is-grŵp dosbarthu, a oruchwylir gan yr is-grŵp cyllid. Trafodais addasrwydd y fformiwla ar gyfer dosbarthu cyllid i lywodraeth leol gydag arweinwyr llywodraeth leol yr wythnos diwethaf, yng nghyfarfod yr is-grŵp cyllid, ac yn y cyfarfod hwnnw, fe wnaethom ystyried effaith newidiadau i fudd-daliadau lles a buom yn siarad am y cyfrifiad ac amseroldeb peth o'r data yn y fformiwla.

Felly, fel y cytunwyd gydag arweinwyr llywodraeth leol, mae'r is-grŵp dosbarthu ar fin cychwyn ar raglen waith i ystyried diweddariadau posibl i'r fformiwla, gan ddefnyddio allbynnau o'r cyfrifiad diweddaraf, a fydd yn darparu gwybodaeth lawer mwy cyfredol a pherthnasol i ni. A chredaf fod hyn yn bwysig iawn, ac mae hefyd yn un o'r rhesymau pam nad oeddwn ond yn gallu darparu dyraniadau setliad ar lefel Cymru ar gyfer blynyddoedd 2 a 3 y setliad aml-flwyddyn, er mwyn sicrhau ein bod yn defnyddio'r data mwyaf cywir a chyfredol.

Yn ddiddorol, mae'r rhan fwyaf o'r data yn y fformiwla, sy'n berthnasol i 72 y cant o'r cyllid, yn cael ei ddiweddaru'n flynyddol. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae'r is-grŵp dosbarthu wedi argymell newidiadau i'r ffordd yr ymdrinnir â nifer o setiau data, o ganlyniad i'r diwygiadau i'r system les yn ogystal ag effaith y pandemig. Ac yna, y mater ar wahân a godwyd y prynhawn yma, ac a godwyd hefyd yn y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai y mis diwethaf, yn ymwneud â'r pwysoliad a gymhwyswyd i wahanol garfanau oedran yn y fformiwla, rwyf eisiau cadarnhau y bydd swyddogion yn trafod y mater penodol hwn gyda'r is-grŵp dosbarthu yn eu cyfarfod nesaf ar 22 Mawrth.

Fel y mae cyd-Aelodau wedi cydnabod, rydym wedi ymrwymo i wneud y dreth gyngor yn decach yng Nghymru ac fel rhan o'r gwaith hwn, bydd angen inni ystyried sut y mae angen i'r fformiwla ariannu ymateb i hyn, a newidiadau eraill i amgylchiadau, gan barhau i ddarparu sefydlogrwydd a sicrwydd i awdurdodau. Wrth gwrs, fel y clywsom, mae unrhyw newid i'r fformiwla yn anochel yn arwain at enillwyr a chollwyr, a gallai'r rhain fod yn sylweddol. A dyna pam ein bod wedi dweud o'r blaen, os oes awydd cyfunol gan lywodraeth leol i gynnal adolygiad sylfaenol o fformiwla ariannu setliadau llywodraeth leol, byddwn yn gweithredu ar hynny, ac y byddwn yn gwneud hynny gyda'n gilydd.

Ond er bod gwelliannau bob amser i'w cynllunio a'u gwneud, ni allaf gytuno bod y fformiwla bresennol yn anaddas i'r diben. Mae'n darparu tryloywder a sefydlogrwydd, gan ymateb i anghenion ac amgylchiadau sy'n newid, ac mae ein cefnogaeth barhaus i lywodraeth leol, a ddangoswyd drwy gydol y pandemig a chyda'r cynigion ariannu tair blynedd diweddaraf, yn galluogi awdurdodau lleol i ddarparu gwasanaethau lleol o'r radd flaenaf ledled Cymru. Diolch.