Part of the debate – Senedd Cymru am 2:45 pm ar 1 Mawrth 2022.
Diolch, Trefnydd, am eich datganiad. A gaf i alw am ddau ddatganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, os gwelwch yn dda, yn ystod yr wythnosau nesaf? Rwy'n siomedig iawn bod y Gweinidog wedi gwneud cyhoeddiad i ymestyn yr hyn yr oeddem ni i gyd yn gobeithio y byddai trefniadau dros dro ar gyfer erthyliadau heb fod angen gweld gweithiwr meddygol proffesiynol yn y cnawd. Cafodd cyhoeddiad ei wneud yr wythnos diwethaf. Yn amlwg, maen nhw'n newidiadau sylweddol i'r drefn erthylu barhaol, ac mae llawer o bobl wedi cysylltu â mi i ddweud eu bod yn pryderu'n fawr am risgiau i iechyd menywod o ganlyniad i'r newidiadau hyn, ac yn wir y posibilrwydd y byddai modd gorfodi pobl i gymryd meddyginiaeth erthylu, ac nid yn unig hynny, o bosib gallai'r system hefyd gael ei chamddefnyddio a gallai pobl gael meddyginiaeth erthylu ac yna eu trosglwyddo i eraill. Mae angen y cyfle arnom ni i graffu ar y penderfyniad hwn, ac rwy'n credu y dylai fod cyfle ar gyfer dadl neu ddatganiad yn y Siambr hon cyn cyflwyno unrhyw newidiadau.
A gaf i hefyd alw am ddatganiad gan y Gweinidog iechyd ar wasanaethau iechyd meddwl yn y gogledd? Roedd cyfres ddamniol arall o adroddiadau yn y cyfryngau o ganlyniad i ddau adroddiad unigol i farwolaethau cleifion yn uned Hergest yn Ysbyty Gwynedd a Thŷ Llywelyn yn Llanfairfechan yr wythnos diwethaf. Roedd y rhain yn sefyllfaoedd gwarthus, yn dorcalonnus i deuluoedd y rhai dan sylw, ac maen nhw'n tanlinellu'r angen am weithredu mwy penderfynol a chyflym gan Lywodraeth Cymru ac eraill i fynd i'r afael unwaith ac am byth â'r argyfwng yn ein gwasanaethau iechyd meddwl yn y gogledd. Mae hwn yn fwrdd nad yw nawr mewn mesurau arbennig—mae pobl yn ei gweld hi'n rhyfeddol ei fod wedi'i dynnu allan ohonyn nhw—ac mae pobl eisiau cael rhywfaint o ffydd yn y dyfodol. Nawr, roedd llawer iawn o barch at Donna Ockenden, yr un a amlygodd lawer o'r methiannau yn ward Tawel Fan nifer o flynyddoedd yn ôl, yn ôl yn 2016. A gaf i ofyn i Lywodraeth Cymru ystyried gweithio gyda'r bwrdd iechyd i benodi Donna Ockenden i gynnal adolygiad arall i benderfynu pa gynnydd sydd wedi'i wneud a sefydlu cynllun gweithredu er mwyn sicrhau bod y bwrdd iechyd hwn yn ôl mewn cyflwr da fel y gall pobl fod yn ffyddiog, pan fydd angen gwasanaethau iechyd meddwl arnyn nhw oherwydd problemau iechyd meddwl acíwt, y gallan nhw gael y gofal sydd ei angen arnyn nhw?