5. Datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol: Urddas yn ystod mislif

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:26 pm ar 1 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 4:26, 1 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch, Sioned Williams, yn amlwg yn ymgyrchydd ar hyd eich oes o'r adeg honno pan oeddech yn fyfyrwraig ysgol bwerus iawn. Cawsoch y brotest honno yn eich ysgol a gwnaethoch wahaniaeth, gan ddangos eich bod yn barod i sefyll dros eich egwyddorion a dod â phobl at ei gilydd hefyd fel y gallen nhw deimlo eu bod wedi eu grymuso gan eich datganiad. Ac, wrth gwrs, rydym yn gwybod bod llawer o ymgyrchwyr wedi eu crybwyll y prynhawn yma, ac mae angen y lleisiau hynny arnom ni. Roedd y bobl ifanc y gwnes i gyfarfod â nhw heddiw o Ysgol Gynradd Radnor ac Ysgol Fitzalan i gyd yn rhai felly hefyd, ac yn awyddus iawn i fynd i'r afael â llawer o'r materion yr ydych wedi myfyrio arnyn nhw.

Rwyf i yn ystyried hyn yn rhan fawr o fy swyddogaeth fel y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, felly, do, cawsom uwchgynhadledd bwerus iawn ar fynd i'r afael â'r argyfwng costau byw ar 17 Chwefror. Gwnaethom ganolbwyntio'n fawr ar dlodi tanwydd, dim digon ar dlodi bwyd, ac rydym am fynd ar drywydd hynny, felly bydd y datganiad hwn heddiw a'ch sylwadau chi yn cyfrannu'n uniongyrchol at y ffordd y byddwn yn bwrw ymlaen â'n cynllun gweithredu urddas mislif. Rwy'n credu, mewn sawl ffordd, mai'r peth trist yw ein bod ni wedi bod yn sôn am dlodi mislif, ac yna'i symud i urddas mislif, ond, mewn gwirionedd, mae yn ei ôl mor llym: tlodi mislif ydyw, ac eithrio'r ffaith ein bod yn estyn allan ac yn darparu'r grant hwn.

Dros y blynyddoedd nesaf—wel, y flwyddyn nesaf—rydym yn bwriadu ehangu'r ddarpariaeth, sef eich cwestiwn chi, er enghraifft, i gynnwys clinigau iechyd rhywiol, gwasanaethau lleol eraill. Mae'n rhaid i ni gydnabod ar bob oed, nad dim ond yn yr ysgol mae'r broblem, mae'n ymwneud â'r ifanc a'r rhai hŷn—menywod o bob oed nes iddyn nhw gyrraedd y menopos. Ni wnes i sôn am y ffaith ei bod yn bwysig iawn i ni gynnwys colegau addysg bellach, eu bod nhw yn rhan ohono yn ogystal ag ysgolion, ond hefyd ei bod nhw ar gael i bob claf mewnol mewn ysbytai.

Cafodd neges gref iawn ei chyfleu heddiw gan bobl ifanc, sef yr hoffen nhw i hyn fod yn gyffredinol. Mae'r stigma, yn rhannol, yn ymwneud a'r mislif, ond hefyd, nid oedden nhw eisiau i'r cynhyrchion hyn am ddim fod ar gael i rai pobl yn unig, ond i bawb. Rwy'n credu y gwnaethoch chi sôn am hynny, Laura Anne. Dylai hyn fod yn ddarpariaeth gyffredinol.

Buom ni hyd yn oed yn siarad heddiw am ffyrdd y gallem estyn allan i ferched ifanc a menywod eraill na fyddem, er enghraifft, o reidrwydd—. Sut ydym ni'n cefnogi'r cymunedau Sipsiwn, Roma a Theithwyr? Estyn allan iddyn nhw. A chawsom ni lawer o sesiynau mewn gwirionedd gyda menter Plant yng Nghymru, gyda Women Connect First, yn edrych ar brofiadau gwahanol bobl â gwahanol nodweddion gwarchodedig. Rydym yn awyddus iawn i sicrhau ein bod yn cyrraedd y cymunedau hynny nad ydyn nhw'n cael eu gwasanaethu'n ddigonol.

Rydym yn chwilio'n gyson am leoliadau newydd, nid mewn banciau bwyd yn unig. Ydy, mae banciau bwyd bellach, yn amlwg, yn fan lle mae cynhyrchion mislif ar gael, ond roedd un awgrym heddiw y gallem ei ystyried efallai, a gallwn i ddychmygu y byddai'n rhywbeth y byddai'n rhaid i ni ei dreialu, sef danfon cynhyrchion mislif, fel y gwnaethom yn ystod y cyfyngiadau symud, yn syth i gartrefi pobl ifanc, fel bod hyn yn rhywbeth sy'n digwydd: rydych chi'n cael eich cynhyrchion mislif. A hefyd y ffaith ei bod yn bwysig iawn eich bod wedi sôn am effeithiolrwydd yr hyn yr ydym yn ei wneud ar hyn o bryd. Bydd y gwerthusiad yn bwysig wrth i ni fwrw ymlaen â hyn, ond ar hyn o bryd mae'n rhaid i ni gynnal yr elfen gyllid honno, mae'n rhaid i ni sicrhau ein bod yn gwneud pethau'n iawn ac yn estyn allan i'r holl leoliadau a mannau eraill lle gellir ei ddarparu. Mae'n rhywbeth yr wyf i'n credu eto—ac rwy'n falch bod y Gweinidog addysg wedi ymuno â ni hefyd—ei fod yn ymwneud â dysgu. Roedd yn wych gweld y bechgyn a'r merched ifanc hyn heddiw yn dweud, 'Ydym, rydym ni eisiau meddwl amdano, oherwydd rydym ni eisiau meddwl amdano o ran ein mamau yn ogystal â'n chwiorydd a'n cyd-ddisgyblion yn yr ysgol.'