Part of the debate – Senedd Cymru am 4:39 pm ar 1 Mawrth 2022.
Diolch yn fawr iawn, Heledd Fychan. Unwaith eto, mae'n rhaid i ni dalu teyrnged i'r holl arloeswyr hynny sydd wedi gwneud eu marc. O ran awdurdodau lleol—ac rwy'n cofio pan oedd Elyn Stephens yn bwrw ymlaen â hyn—mewn gwirionedd, mae awdurdodau lleol wedi croesawu hyn. Mae gennym ni fwrdd crwn, mae gennym ni gynrychiolaeth o'r awdurdodau lleol, swyddogion o'r cyngor. Mae'n rhaid i ni beidio byth ag anghofio ein swyddogion, oherwydd gall cynghorwyr ddweud, 'Rydym ni eisiau hwn a'r llall', ond mewn gwirionedd, y swyddogion sy'n gorfod cyflawni.
Rwy'n cofio'r Cynghorydd Philippa Marsden, pan ddaeth yn arweinydd cyngor Caerffili, yn dod i gyfarfod. Nid oes gennym ni ddigon o fenywod yn arweinwyr cynghorau, ac roedd yn wych iawn pan ddaeth i'r cyfarfod, yn ystod amserlen brysur, oherwydd ei bod hi'n teimlo ei bod mor bwysig. Mewn gwirionedd, rwy'n cyfarfod ag arweinwyr cabinet trawsbleidiol ar faterion cydraddoldeb, ac mae urddas mislif yn uchel ar yr agenda. Mae gennym ni grwpiau gwych, elusennau—rwyf i bob amser yn cofio un ym Mhen-y-bont ar Ogwr, ac un yn Wrecsam—sy'n gwneud gwaith. Ni ddylai fod, gan fynd yn ôl at y pwyntiau a wnaed yn gynharach, yn fater o allu eu cael yn y banc bwyd yn unig os ydych yn y sefyllfa honno. Mae'n rhaid iddyn nhw fod ar gael yn ein hysgolion, ac mae'n rhaid i ni feddwl am wyliau ysgol hefyd. Gallwn ni feddwl am hyn o ran y diwrnod ysgol, mewn gwirionedd, a mynediad at hyn—mae'n rhan bwysig o'r ymgynghoriad.
Rwy'n credu bod goleuedigaeth yn y gweithle yn hollbwysig. Mae'n dda clywed bod yr amgueddfa genedlaethol wedi cael yr oleuedigaeth honno o ran y menopos. Byddwn i'n dweud, o ran y menopos, fod y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn cyfrannu at dasglu menopos dan arweiniad Llywodraeth y DU—mae newydd ddechrau ar ei waith y mis hwn. Ni wnes i ymateb i'r pwynt am endometriosis, ond mae gennym ni ein grŵp gweithredu iechyd menywod, ac maen nhw hefyd yn edrych ar y materion sy'n ymwneud ag endometriosis. Mae'n fater hollbwysig yn y gweithle—dyma'r math o beth y mae pwyllgor cydraddoldeb TUC Cymru yn ei drafod hefyd. Ond mae angen i ni edrych yn arbennig ar y cymunedau hynny nad ydyn nhw'n cael eu gwasanaethu'n ddigonol lle mae angen i ni estyn allan.
Yn olaf, o ran toiledau ysgol, pan ymgynghorodd y comisiynydd plant cyntaf oll, Peter Clarke—ac rwy'n sôn am 20 mlynedd yn ôl—â phobl ifanc ar yr hyn yr oedden nhw eisiau iddo roi sylw iddo, dywedon nhw doiledau ysgol. Rwy'n credu bod hynny'n dweud y cyfan, onid yw? Rwy'n credu ein bod ni wedi trawsnewid, yn ein hysgolion newydd gwych, ond mae'n dal i fod yn broblem. Dyma'r lle mwyaf preifat ac anodd i ferched o ran y mislif, ond yn aml i fechgyn hefyd o ran bwlio. Amgylchedd yr ysgol yw'r hyn mae angen i ni fynd i'r afael ag ef pan fyddwn yn edrych ar y mater hwn.