Mae Jenny Rathbone—a dwi'n falch o weld bod Jenny yn dal gyda ni ar-lein—yn gyson yn codi'r bygythiad i dafarn y Roath Park ar Heol Plwca, tafarn sydd wedi bod yno ers 1886, man cyfarfod i bobl leol i drafod, i sgwrsio ac i joio yng nghwmni ei gilydd. Ar ôl ymateb chwyrn i'r cais cynllunio i ddymchwel y dafarn ac i adeiladu blociau o fflatiau dienaid yn ei lle, fe gafodd y cynllun ei dynnu yn ôl, dim ond i ail gais fynd i mewn a hynny ddim yn codi unrhyw beth yn ei le ond gadael y safle yn wag, dim ond dymchwel y lle. Ac mae yna gynsail i hyn; mae yna dafarn ymhellach lawr yn Heol Plwca wedi'i ddymchwel a'r safle wedi bod yn wag ers blynyddoedd. Cymeradwywyd y cais gwarthus yma gan Gyngor Caerdydd, gydag arweinydd y cyngor Llafur yn galw am newidiadau i'r system gynllunio, yn dweud bod ei ddwylo fe a'r pwyllgor cynllunio wedi'u clymu tu ôl eu cefnau. Ond mae'r newidiadau o fewn ein pwerau ni yn y Senedd yma. Gallwn ni newid y system gynllunio yng Nghymru; does dim modd inni beio San Steffan y tro hwn, gyfeillion.

Mae'n rhy hwyr i achub nifer o'n hadeiladau cymunedol. Ni fydd yna gymanfa ganu na the parti eto yng nghapel Noddfa Treorci, eglwys gadeiriol Cwm Rhondda; mae'r last orders wedi hen ganu ar dafarn y Gower ac ni fydd yna gig arall yng nghlwb nos Gwdihŵ. Fe aeth y Vulcan i Sain Ffagan er mwyn creu lle parcio i lond dwrn o geir. Mae'n warthus gweld trysorau cymunedol yn cael eu dymchwel, gyda'r gobaith gorau iddynt i ddod yn grair yn Sain Ffagan. Onid yw'n drueni bod gwlad fel Cymru, sydd bob amser wedi rhoi pwyslais cryf ar bŵer y gymuned, yn rhoi cyn lleied o statws, o hawliau statudol, iddynt? Fel rŷn ni wedi cael ein hatgoffa droeon heddiw a ddoe, mae gweithredoedd yn bwysicach na geiriau.