Part of the debate – Senedd Cymru am 5:56 pm ar 9 Mawrth 2022.
Byddwn yn croesawu dadl ar y morlyn llanw yn fawr, a gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r prosiect morlyn llanw newydd ar gyfer bae Abertawe, sy'n gyffrous tu hwnt yn fy marn i.
Y pwynt yr oeddwn am ei wneud—ac fe fyddwch yn falch iawn, Ddirprwy Lywydd, y bydd yn fyr iawn—yw ei bod mor glir, o glywed cyfraniadau fy nghyd-Aelodau eraill, nad ydym yn adeiladu digon o dai yng Nghymru. Mae'n hawdd iawn inni fod yn academaidd am hynny ac edrych arno fel ffigur neu rif ar daenlen, neu hyd yn oed y targed diweddaraf y methwyd ei gyrraedd mewn llinell hir o dargedau y methodd Llywodraeth Lafur Cymru eu cyrraedd. Ond y realiti o beidio ag adeiladu digon o gartrefi—beth yw hynny? Beth y mae peidio â chael yn agos at ddigon o gartrefi newydd wedi eu hadeiladu i ateb y galw lleol yn ei olygu i bobl gyffredin Cymru? Yn llythrennol, mae'n newid bywydau.
Rwy'n 30 oed, er mawr syndod. [Chwerthin.] Rwyf wedi byw yng Nghymru ar hyd fy oes. Euthum i'r brifysgol yn Abertawe ac mae gennyf lawer o ffrindiau yn yr ardal leol, ac wrth feddwl am y bobl fy oed i yr euthum i'r ysgol neu'r brifysgol gyda hwy, ni allaf ond meddwl am lond llaw sy'n berchen ar eu cartref. Mae'n feirniadaeth drist o'n sefyllfa fel cymdeithas yng Nghymru ar hyn o bryd nad yw'r freuddwyd honno, neu'r hawl honno hyd yn oed a oedd gan genedlaethau blaenorol—mae rhai o'r cenedlaethau hynny, fel un fy nhad, wedi eu cynrychioli yn y Siambr heddiw—a'r dyhead a oedd ganddynt i fod yn berchen ar eu cartref eu hunain yn bodoli i ormod o bobl yn fy nghenhedlaeth i. Ond nid yw dyhead yn air sydd yng ngeiriadur Llywodraeth Lafur Cymru.
Nid wyf yn esgus ei bod yn broblem sy'n unigryw i Gymru, ond pan fydd angen 12,000 o gartrefi newydd y flwyddyn arnoch, fel y mae ein cynnig yn galw amdano, a'ch bod prin yn adeiladu traean o hynny, mae'n amlwg ei bod yn broblem y mae Llywodraeth Lafur Cymru yn ei gwneud yn waeth. Os na fydd y Llywodraeth yn cael trefn ar bethau ac yn adeiladu digon o gartrefi newydd yma yng Nghymru, rydym nid yn unig yn wynebu'r risg ond hefyd y realiti y bydd cenhedlaeth gyfan yn cael eu hamddifadu o'r gallu i fod yn berchen ar eu cartref eu hunain. Rwy'n annog pawb i gefnogi ein cynnig heddiw. Diolch yn fawr iawn.