Mae hon yn ddadl ddiddorol iawn ar bwnc pwysig iawn. Mae gan fy etholaeth i dair prifysgol ynddi, felly mae'n bwysig iawn ein bod yn gwneud hyn yn iawn, nid yn unig i ardaloedd unigol ond hefyd i Gymru gyfan, oherwydd mae'n amlwg bod angen i ni sicrhau bod gennym y sector trydyddol gorau posibl i'n symud ymlaen yn yr amgylchiadau heriol iawn hyn.

Mae gan Brifysgol Rhydychen, Prifysgol Caergrawnt, Prifysgol Gatholig Louvain yng Ngwlad Belg, Prifysgol Helsinki yn y Ffindir a Phrifysgol Mondragon yn Sbaen i gyd un peth yn gyffredin: mae gan bob un ohonyn nhw lywodraethu democrataidd. Maen nhw i gyd yn bodloni pum prawf Tony Benn o atebolrwydd democrataidd i'r rheini sydd yn swyddi uchaf eu prifysgolion: pa bŵer sydd gennych, o ble y gwnaethoch ei gael, er budd pwy ydych chi'n ei arfer, i bwy yr ydych yn atebol, ac, yn bwysicaf oll, sut y gallwn ni gael gwared arnoch chi. Felly, mae'n amlwg yn bwysig gofyn sut mae'r Bil hwn yn mynd i'r afael â llywodraethu a chryfhau llywodraethu ein prifysgolion, o ystyried rhai o'r problemau eithaf amlwg a gafwyd mewn llawer o'n prifysgolion, a sicrhau bod prifysgolion yn cael yr arweinyddiaeth orau gyda'r ystod ehangaf o arbenigedd i fynd gyda hynny.

Dros y penwythnos, cadeiriais gyfarfod yn Llandudno a oedd yn ymwneud â gweithio o bell. Cafwyd cyflwyniad rhagorol gan yr Athro Alan Felstead o Brifysgol Caerdydd, a oedd yn nodi cymhlethdod y penderfyniadau y mae'n rhaid i unrhyw brifysgol eu gwneud yn ein byd ar ôl y pandemig, ac y mae gennym argyfwng hinsawdd ar y gorwel ar ben hynny. Felly, er enghraifft, a yw'n iawn mynd ati i adeiladu llawer mwy o adeiladau pan fydd llawer o fyfyrwyr yn gweithio o bell o gartref ar gyfer llawer o'u gwaith, fel y mae'r tiwtoriaid? Felly, sut ydym ni'n ein hatal rhag adeiladu adeiladau diangen pan nad ydym yn gwbl sicr am y ffordd y byddwn ni'n astudio ac yn gweithio yn y dyfodol?

Mae angen i ni sicrhau bod gennym y llywodraethu gorau posibl ac nad ydym yn gwneud penderfyniadau a all, o bosibl, effeithio'n andwyol ar brifysgolion. Er enghraifft, gwnaeth Prifysgol Aberystwyth fuddsoddiadau eithaf trychinebus mewn campws ym Mauritius, a gostiodd tua £1 miliwn iddyn nhw, yn seiliedig ar ragdybiaeth y byddai nifer fawr iawn o fyfyrwyr eisiau cofrestru. A phan na ddigwyddodd hynny, gallai fod wedi bod yn ddifrifol iawn ar gyfer dyfodol y brifysgol. Yn ffodus, maen nhw wedi adfer, ond yn ymarferol mae pob prifysgol y gallwch chi feddwl amdano wedi bod â rhai problemau heriol iawn i'w hwynebu yn y gorffennol.

Felly, rwyf eisiau deall sut y mae'r Bil hwn yn cyd-fynd â'r Bil partneriaethau cymdeithasol a chaffael y byddwn ni'n craffu arnyn nhw maes o law, a'r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei olygu gan 'reoleiddio gydag ymreolaeth'. Rwy'n ei chael yn anodd gweld i ble'r ydym yn mynd yn y memorandwm esboniadol. Mae gennym gryn dipyn o wybodaeth am lywodraethu'r comisiwn ar gyfer addysg drydyddol, ond nid wyf yn glir o gwbl sut y gallai hyn wella llywodraethu ein prifysgolion yn ystyr y cyfaill beirniadol hwnnw y mae angen i bob sefydliad democrataidd ei gael, er mwyn sicrhau bod yr ystod lawn o safbwyntiau sy'n ystyried buddiannau staff yn cael eu hystyried, myfyrwyr a'r gymuned ehangach. Felly, sut y mae'r Bil hwn yn mynd i sicrhau bod prifysgolion yn cael y llywodraethu gorau? A beth yw'r swyddogaeth y credwch y bydd y comisiwn yn ei chael? Mae'n amlwg eich bod eisiau i'r comisiwn wella ein sefydliadau ymchwil a'u henw da, ond nid yw'n glir o gwbl sut y byddan nhw'n gwneud hynny os nad ydym yn mynd i'r afael â llywodraethu prifysgolion.