Part of the debate – Senedd Cymru am 2:56 pm ar 22 Mawrth 2022.
Diolch am y sylwadau a naws adeiladol yr ymateb gan lefarydd y Ceidwadwyr. Mae llawer o bethau yr ydym ni'n cytuno arnyn nhw fel heriau amlinellol y mae'r wlad yn eu hwynebu. Rydym ni wedi siarad yn rheolaidd am yr argyfwng hinsawdd a natur ac anghydraddoldeb y farchnad lafur y soniodd yr Aelod amdano yn ei gyflwyniad agoriadol, a'n her ni yw sut y gallwn ni ymdrin â hynny, a'r amrywiaeth o flaenoriaethau eraill y nododd ef yn ei gwestiwn. Dyna pam y mae'r weledigaeth yn cynnwys ardal mor eang, ond mae hefyd yn cyfeirio at lawer o feysydd cyfle a her i ni fynd i'r afael â nhw.
O ran eich pwyntiau penodol am yr economi sylfaenol, rwy'n siŵr y bydd yr Aelod yn falch o glywed ein bod ni, fel Llywodraeth, wedi cael trafodaeth yn y Cabinet am yr economi sylfaenol a'r cam nesaf i symud hynny ymlaen—felly, nid dim ond yr arian sy'n cael ei bennu yn y gyllideb i gefnogi'r economi sylfaenol ymhellach, ond i wneud hynny fel yr awgrymodd yr Aelod, yn y ffordd yr ydym ni'n rhannu arfer da sy'n bodoli eisoes, ond wedyn sut yr ydym ni'n ailosod lefel yr uchelgais. Mae swyddogion yr economi sylfaenol a'n swyddogion caffael yn cydweithio, ac maen nhw'n bwriadu archwilio gwahanol rannau o'r Llywodraeth a'n gweithgarwch ochr yn ochr â gwasanaethau cyhoeddus a'r sector preifat. Mae gennym ni ddiddordeb arbennig yn yr hyn yr ydym ni eisoes wedi'i wneud yn y sector bwyd. Mae gennym ni ddiddordeb hefyd yn yr hyn y gallwn ni ei wneud gyda'r diwydiant bwyd yn ei ystyr ehangaf, drwy'r gadwyn gyfan o dwf, cyflenwi a hefyd gweithgynhyrchu bwyd hefyd, lle yr ydym ni eisoes wedi ychwanegu gwerth sylweddol.
Rydym ni hefyd yn bwriadu datblygu gwaith sydd eisoes yn digwydd ym maes iechyd a gofal cymdeithasol. A minnau wedi bod ar ochr arall y sgwrs hon mor bell yn ôl, gwn i fod gwaith wedi parhau am gyfnod i ystyried yr hyn y gall y gwasanaeth iechyd a gofal cymdeithasol ei wneud fel cyflogwyr mawr iawn, yn ogystal â phobl sy'n gwario symiau sylweddol o arian cyhoeddus. Mae arferion da iawn eisoes yn digwydd, er enghraifft, yn Hywel Dda. Rydym ni'n awyddus i ddysgu beth sydd wedi gweithio'n dda i gynyddu ymhellach yr hyn yr ydym ni wedi gallu'i wneud drwy ymgorffori gwerth cymdeithasol fel rhan o gontractau caffael yn y gwasanaeth iechyd, ac yna gwneud mwy ym maes iechyd a gofal cymdeithasol. Byddaf i'n fwy na pharod i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Siambr ac efallai i'r Aelod gan wisgo het arall, pan fydd yn cadeirio un o'r pwyllgorau craffu.
O ran y cynllun pontio yr ydym ni'n gweithio drwyddo ynghylch sut i bontio i'r cam nesaf o fyw gyda COVID, ceir sgyrsiau rheolaidd gyda'n holl randdeiliaid, gan gynnwys grwpiau busnes hefyd, gyda mi'n uniongyrchol, ond hefyd gyda swyddogion. Nid yw dim ond yn ymwneud â natur reolaidd y broses adolygu 21 diwrnod sy'n adolygu ein rheoliadau, ond natur y sgyrsiau yr ydym ni'n parhau i'w cael o ran sut y gallwn ni ddeall gyda chymaint o ragweld â phosibl yr hyn y byddwn ni'n gallu ei wneud os byddwn ni'n parhau i gael amgylchedd sefydlog gyda COVID, ac, fel y dywedais i yn fy natganiad, cydbwyso'r niweidiau—y niwed uniongyrchol o COVID gyda chynnydd mewn achosion wedi'i gydbwyso yn erbyn niwed arall y mesurau sylweddol yr ydym ni wedi gorfod eu cymryd yn y gorffennol. Dyna'n union yr ydym ni'n bwriadu ei wneud pan fyddwn ni'n nodi cydbwysedd hynny yng ngweddill y cyfnod sydd i ddod.
Mae hynny hefyd wedi bod yn rhan o'r cyd-destun yn y sgwrs yr ydym ni wedi'i chael, er enghraifft, ynghylch y strategaeth fanwerthu, a'r datganiad sefyllfa y gwnaethom ni ei gyhoeddi yr wythnos diwethaf. Rwy'n disgwyl gallu cael y strategaeth fanwerthu lawn pryd yr ydym ni wedi gallu gweithio gydag undebau llafur a chyflogwyr i fod yn barod, cyn diwedd mis Mai gobeithio, i'w chyhoeddi. Rydym ni hefyd yn gweithio gyda'r economi ymwelwyr, ar ôl symud o 'Gadewch i Ni Lunio'r Dyfodol', y cynllun adfer drwy COVID, i fod eisiau mynd yn ôl at y strategaeth tymor hwy i roi croeso i bobl i Gymru pan fyddwn ni'n manteisio'n briodol ar gyfleoedd economaidd mewn ffordd sy'n gynaliadwy i gymunedau a'n heffaith amgylcheddol.
O ran canol trefi, mae'r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd yn arwain y gwaith hwnnw. Rydym ni wedi cynnal dull 'canol tref yn gyntaf', nid yn unig yn yr economi, ond ar draws amrywiaeth o feysydd eraill hefyd. Ac mae'n siŵr y byddwch chi'n edrych ymlaen at glywed mwy gan y Dirprwy Weinidog am grŵp cyflawni canol y dref, sydd yn canolbwyntio ar atal datblygiadau ar gyrion trefi ac ailddefnyddio, gan ystyried yn benodol ddatblygiadau canol trefi mewn clystyrau a choridorau a sut y gall ailddatblygu canol trefi a chymdogaethau wir sicrhau bod gennym ni strydoedd mawr a chanol trefi bywiog.
Ac ar eich dau bwynt olaf—a byddaf i mor fyr ag y gallaf i, Dirprwy Lywydd—prifddinas-ranbarth Caerdydd, yr wyf i wedi cael, fel y mae fy swyddogion yn wir, amrywiaeth o sgyrsiau gyda nhw am eu huchelgeisiau, ac rwy'n credu bod y ffordd yr adroddwyd arni wedi'i chamgyfleu efallai. Rwy'n credu bod prifddinas-ranbarth Caerdydd o ddifrif ynghylch dweud bod degau o filoedd o raddedigion yn cael eu cynhyrchu bob blwyddyn o brifysgolion yn y brifddinas-ranbarth. Ar hyn o bryd, mae cyfraddau cyflog graddedigion yn is. Ein huchelgais yw denu cyflogwyr graddedigion i'r brifddinas-ranbarth i godi cyfraddau cyflog a chodi buddsoddiad yn y maes hwn. Mae gan y bobl hynny, o le bynnag y maen nhw wedi dod o'r blaen, brofiad gwirioneddol o fod wedi byw ac astudio yng Nghymru am gyfnod. Ac fel y dywedais i yn fy natganiad, rwy'n awyddus i bobl sy'n graddio o brifysgol yng Nghymru weld eu stori'n parhau yng Nghymru, nid yn unig yn eu swydd gyntaf ond yn wir yn eu dyfodol tymor hwy. A phwy a ŵyr, gallen nhw fod yn Luke Fletchers y dyfodol, yn edrych ymlaen at briodi yng Nghymru yn y dyfodol agos.
Ac yn olaf, o ran ynni adnewyddadwy, rwyf i bob amser wedi bod yn glir iawn ynglŷn â nid yn unig y potensial i ddatgarboneiddio'r ffordd yr ydym ni'n cynhyrchu ac yn defnyddio pŵer ond y cyfle economaidd sylweddol sy'n dod ochr yn ochr ag ef, ac mae hynny'n sicr yn rhan o'r gwaith yr wyf i eisoes yn ei wneud gyda'r ddau Weinidog newid hinsawdd, ac edrychaf ymlaen at ddarparu mwy o'r wybodaeth ddiweddaraf i fy nghyd-Aelodau yn y dyfodol agos.