5. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Adeiladau Crefyddol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:33 pm ar 23 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 3:33, 23 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Lywydd dros dro. Hoffwn ddiolch i fy nghyd-gyflwynwyr a'r rhai a gefnogodd y cynnig ar gyfer y ddadl hon. Bydd Jane Dodds yn ymateb i'r ddadl.

Nid yw'r ddadl hon yn ymwneud â chrefydd, mae'n ymwneud â'n treftadaeth adeiledig. Mae'n ymwneud â phwysigrwydd adeiladau eglwysi a chapeli yn ein cymuned. Ni all yr Aelodau fod wedi methu sylwi ar nifer yr adeiladau crefyddol sy'n parhau i gau, gan gynnwys eglwysi a chapeli, yn eu hetholaethau eu hunain. Dros y degawdau diwethaf, gwelsom ddirywiad graddol a pharhaus yn yr hyn y gellir cyfeirio ato fel dau draddodiad mawr y gymdeithas Gymreig yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg a dechrau'r ugeinfed ganrif, sef y traddodiad o fynychu'r capel lleol a'r tafarndy lleol.

Yn aml, ystyrir mai gwlad y cestyll yw Cymru, ond mae gennym lawer mwy o gapeli, eglwysi ac adeiladau crefyddol eraill ledled Cymru nag sydd gennym o gestyll. Mae gennym eglwysi a chapeli gwych, megis eglwys gadeiriol Tyddewi a chapel y Tabernacl yn Nhreforys, a ddisgrifiwyd fel eglwys gadeiriol anghydffurfiaeth, yn ogystal â llawer o adeiladau eraill o arwyddocâd hanesyddol a gwerth pensaernïol. Mae hanes a threftadaeth eglwysig Cymru yn rhan hynod bwysig o'n treftadaeth adeiledig a diwylliannol. Mae llawer o bobl nad ydynt yn mynychu capeli neu eglwysi Cymru yn gweld arwyddocâd enfawr i'w gwerth pensaernïol a'r statws sydd iddynt yn eu cymunedau. Gofynnwch i rywun am Dewi Sant, a byddant yn sôn am yr eglwys gadeiriol. Gofynnwch i bobl am Dreforys, a'r ymateb mwyaf tebygol fydd capel y Tabernacl.