Part of 2. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 2:53 pm ar 29 Mawrth 2022.
Wel, Dirprwy Lywydd, yn sicr nid ydyn nhw'n deall dim o sefyllfa y bobl hynny, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig. Rydym yn gwybod bod 28 y cant o aelwydydd mewn ardaloedd gwledig mewn rhannau o Gymru yn dibynnu ar olew gwresogi i wresogi eu cartrefi a chael dŵr poeth. Mae'r syniad bod y farchnad yn eu gwasanaethu nhw'n dda yn mynd yn groes i bopeth yr ydym ni'n ei glywed am y ffordd y mae'r farchnad yn gweithredu ar hyn o bryd. Rydym yn clywed llawer gormod o achosion o bobl yn dweud wrthym na allan nhw gael un ymateb gan unrhyw gwmni sy'n barod i ddarparu tanwydd iddyn nhw, a bod cwmnïau'n gwrthod datgan pris am yr olew gwresogi hwnnw nes bod yr olew gwresogi'n cael ei ddosbarthu i'r tŷ ei hun. Yn sicr, nid yw honno'n farchnad sy'n gweithredu fel y dylai wneud. Wrth gwrs, byddwn i'n arddel safbwynt gwahanol yn gyffredinol ynghylch effeithiolrwydd marchnadoedd fel ffordd o ddarparu gwasanaethau cwbl hanfodol o unrhyw fath, ond yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd sy'n gyfrifol am sicrhau bod marchnadoedd masnachol yn gweithredu'n effeithiol a bod cwsmeriaid yn cael eu trin yn deg.
Gwnaeth ein panel cynghori ar dlodi tanwydd gyfarfod ddydd Gwener yr wythnos diwethaf, ac rydym wedi gofyn i aelodau'r panel a'u cysylltiadau â rhanddeiliaid roi unrhyw dystiolaeth i ni o arferion masnachu annheg, er mwyn i ni allu parhau i godi hynny wedyn gyda Llywodraeth y DU ond hefyd, os oes angen, i bwyso ar yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd i arfer y cyfrifoldebau sydd ganddo i sicrhau bod marchnadoedd yn gweithredu fel y dylen nhw. Ac mae cred naïf y bydd marchnad agored, heb unrhyw ymyrraeth, yn gwasanaethu pobl yn dda o dan yr amgylchiadau presennol yn wir, fel y dywedodd Jane Dodds, Dirprwy Lywydd, yn dangos unwaith eto sut y mae Gweinidogion Ceidwadol, nad ydyn nhw byth yn gorfod wynebu'r cyfyng-gyngor hwn yn eu bywydau eu hunain, wedi'u datgysylltu'n llwyr o'r ffordd y mae'n rhaid i bobl yng Nghymru wledig ac mewn mannau eraill wneud y dewisiadau y maen nhw'n eu hwynebu yn awr.