Diolch yn fawr iawn. Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i Adam Price am ddod â'r mater pwysig hwn i'r Siambr a diolch hefyd i Peter Fox sydd, rwy'n gwybod, wedi hyrwyddo'r achos hwn ers iddo ddod i'r Senedd.

Pan gawsom ddadl ar hyn fis Rhagfyr diwethaf, roedd yr un faint o dosturi tuag at bobl â chlefyd niwronau motor a'u teuluoedd a'u hanwyliaid ag a glywais heddiw. Mae gan rai ohonom, fel y nodwyd gennych chi, Adam, brofiad personol o hyn. Dioddefodd fy annwyl ewythr Robert farwolaeth anhygoel o greulon. A chredaf mai dyna un o'r pethau sy'n gwneud hyn mor anodd, o'i gymharu â salwch arall, yw creulondeb y cyflwr ofnadwy hwn ac yn sicr mae'n ddiagnosis nad oes neb am ei gael. Ac yn sicr, ni allaf ddechrau deall beth y mae Bob a Lowri a'r teulu yn mynd drwyddo, ond cefais gipolwg bach ar hynny yn sgil y dioddefaint ofnadwy yr aeth fy ewythr drwyddo. A diolch byth, nid yw'n glefyd cyffredin, ond i'r bobl sy'n cael diagnosis, nid yw hynny'n gysur o gwbl. Mae clefyd niwronau motor yn glefyd gwirioneddol ddinistriol sy'n byrhau bywyd heb unrhyw driniaeth na gwellhad, a disgwyliad oes i lawer yw dwy i bum mlynedd o ddechrau'r symptomau. Ac fel y dywedoch chi, Adam, mae tua 200 o bobl yng Nghymru yn byw gyda chlefyd niwronau motor ar unrhyw adeg, ac maent yn gwneud hynny. Ac rydym yn ceisio rhoi mynediad iddynt at gyfres o fesurau cymorth ar gyfer eu hanghenion corfforol, seicolegol a chymdeithasol, a chredaf ei bod yn hanfodol inni sicrhau ein bod yn parhau i wneud hynny er mwyn eu galluogi i fyw bywyd urddasol a chadw mor annibynnol â phosibl.

Nawr, mae mynediad at gymorth perthynol, corfforol a seicogymdeithasol yn gwneud gwahaniaeth mawr iawn i fywydau pobl, a gall yr ystod o therapïau a meddyginiaethau corfforol a seicogymdeithasol helpu i reoli eu symptomau a chadw eu sgiliau, eu galluoedd a'u hannibyniaeth cyhyd ag y bo modd, a gall y rhain gynnwys technolegau cynorthwyol, gan gynnwys offer i gynorthwyo neu i gymryd lle lleferydd, a symudedd neu addasu cartrefi pobl i'w gwneud mor hygyrch â phosibl, fel y gallant barhau i wneud y pethau sy'n bwysig iddynt.

Nawr, darperir ein gwasanaeth cyfathrebu ategol ac amgen arbenigol, wedi'i ategu gan gymorth lleol gan amrywiaeth o weithwyr proffesiynol perthynol i iechyd ym mhob bwrdd iechyd a darperir mynediad at wasanaethau cyfarpar cyfathrebu arbenigol ledled Cymru. Yn 2018 gwnaed buddsoddiad ychwanegol o £608,000 i ehangu'r gwasanaeth a chynyddu swyddi therapi lleferydd ac iaith. Felly, er eich bod yn nodi nad yw'r arian yn mynd tuag at ymchwil yn y ffordd yr hoffech, mewn gwirionedd mae'r arian yn mynd tuag at wneud eu bywyd ychydig yn well tra byddant yn dal i fod gyda ni, ac mae hynny'n sicrhau bod y tîm amlbroffesiynol lleol hwnnw'n parhau i gynorthwyo'r bobl hynny cyhyd ag y bo modd.

Mae parhad gofal, cydgysylltu, partneriaeth a chydweithredu rhwng gwasanaethau a chydgynhyrchu gyda'r rhai sy'n derbyn y gwasanaethau hyn hefyd yn bwysig iawn. Yn ne Cymru, datblygwyd model gofal rhwydwaith drwy rwydwaith gofal clefyd niwronau motor de Cymru, ac mae hwn yn fodel y mae canolfannau eraill yn y DU bellach yn ceisio'i efelychu, ac mae cydweithwyr o Ogledd Iwerddon wedi treulio amser gyda thîm de Cymru i ddysgu am y model rhwydwaith, gyda'r bwriad o fabwysiadu dull tebyg. Mae'r model rhwydwaith hwnnw'n seiliedig ar gydweithredu a phartneriaeth, gan alluogi hyblygrwydd ac ystwythder o fewn y gwasanaethau i ymateb i anghenion cleifion a'u teuluoedd mewn modd amserol. Ac yn y gogledd, dyfarnwyd tystysgrif partneriaeth i Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr gan y Gymdeithas Clefyd Niwronau Motor, a hynny i gydnabod y berthynas bartneriaeth adeiladol a hynod lwyddiannus dros nifer o flynyddoedd rhwng y bwrdd iechyd a'r Gymdeithas Clefyd Niwronau Motor i wella safon y gwasanaeth i bobl yr effeithiwyd arnynt gan glefyd niwronau motor. Mae'r bwrdd iechyd a'r gymdeithas wedi gweithio'n llwyddiannus mewn partneriaeth â phobl â chlefyd niwronau motor, eu teuluoedd, gofalwyr a staff, i gydgynhyrchu cyfleoedd cyffrous ac arloesol i siapio gwasanaethau clefyd niwronau motor yn y gogledd, ac mae hynny'n cynnwys penodi dau gydgysylltydd gofal clefyd niwronau motor, sydd, ochr yn ochr ag amrywiaeth o bartneriaid eraill, yn cefnogi pawb sydd â chlefyd niwronau motor yng ngogledd Cymru.

Ond fel y gwyddom, mae lle i wella bob amser. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda'r grŵp gweithredu ar gyflyrau niwrolegol i wella gwasanaethau i bawb sydd â chyflyrau niwrolegol ledled Cymru, gan gynnwys clefyd niwronau motor, ac mae'r grŵp hwn yn rhoi blaenoriaeth i wella mynediad at gymorth seicogymdeithasol ac arbenigedd niwroleg glinigol amlbroffesiynol. Ac yn absenoldeb opsiynau triniaeth iachusol, mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod y bydd gan dreialon clinigol rôl bwysig i'w chwarae wrth inni chwilio am driniaeth ar gyfer clefyd niwronau motor. Ac mae Llywodraeth Cymru, drwy Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, yn darparu seilwaith i gefnogi a chynyddu'r ymchwil ledled Cymru, ac mae hynny'n cynnwys cyllid o tua £15 miliwn i sefydliadau'r GIG, i'w galluogi i gynnal treialon clinigol o ansawdd uchel mewn ystod eang o feysydd, gan gynnwys clefyd niwronau motor. Ac rwy'n ymwybodol, drwy fy nghydweithwyr yn Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, fod nifer o astudiaethau cyflwr niwronau motor ar y gweill ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe a Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro. Mewn rhai achosion, mae cymorth hefyd ar gael i gleifion sy'n gymwys ar gyfer astudiaethau ymchwil clinigol y tu allan i Gymru, er enghraifft yn Ymddiriedolaeth Sefydledig GIG Canolfan Walton, sy'n darparu gofal arbenigol i'n cleifion sydd â chyflwr niwronau motor yng ngogledd Cymru.

Rwy'n cydnabod bod angen inni dyfu'r ystod o astudiaethau cyflwr niwronau motor sy'n cael eu cynnal yng Nghymru, gan adeiladu ar y prawf SMART cyfredol hwnnw yr ydych yn pwysleisio ei fod eisoes yn recriwtio. Ond fe roddaf ystyriaeth i'r syniad o benodi niwrolegydd arweiniol yn y maes hwn.