Part of the debate – Senedd Cymru am 7:07 pm ar 26 Ebrill 2022.
Gwnaeth Jenny Rathbone gyfres bwysig o bwyntiau mewn cysylltiad â'r effaith ar y sector nas cynhelir. Mae'r adroddiad yn sôn am nifer o leoliadau sy'n fregus yn ariannol. Bydd yn gwybod ein bod wedi ymrwymo £8 miliwn rhwng mis Mawrth 2020 a 2021 drwy'r rhaglen Recriwtio, Adfer a Chodi Safonau, ac rydym yn gweithio'n agos gyda rhanddeiliaid, gan gynnwys Estyn, i ddeall i ble y gellid cyfeirio cymorth orau yn y dyfodol, gan gynnwys ar gyfer gwasanaethau iaith a lleferydd, y tynnodd sylw atyn nhw yn ei chwestiwn. Yn y flwyddyn ariannol sydd i ddod, rydym yn cynyddu'r cyllid i awdurdodau lleol fel y gallan nhw gefnogi lleoliadau sy'n darparu addysg gynnar yn well i adlewyrchu'r pwyntiau pwysig a wnaeth yn ei chyfraniad.
Wrth i ni edrych tua'r dyfodol, Llywydd, hoffwn sôn yn fyr am swyddogaeth Estyn ei hun. Roedd yr adroddiad blynyddol yr ydym wedi'i drafod heddiw yn cwmpasu blwyddyn academaidd pan ataliwyd arolygiadau craidd bron yn llwyr oherwydd y pandemig. Yn lle hynny, ymgysylltodd arolygwyr Estyn ag ysgolion a darparwyr addysg a hyfforddiant i drafod amrywiaeth o faterion, gan gynnwys effaith y pandemig, ac, yn bwysig, i gynnig cymorth. Fel y dywedodd Jayne Bryant yn ei chyfraniad, mae Estyn yn parhau i gadw mewn cysylltiad agos ag ysgolion a lleoliadau mewn gwaith dilynol. Ailddechreuodd monitro ffurfiol ar ysgolion sydd angen mesurau arbennig neu welliant sylweddol yn nhymor yr haf 2021, ac rwy'n falch o ddweud bod cyfran dda o'r ysgolion hyn, hyd yma, wedi gwneud cynnydd digonol ac wedi eu tynnu o'r categori.
Mae arweinwyr ein hysgolion a'r gweithlu addysgol ehangach wedi wynebu pwysau sylweddol ac yn parhau i'w hwynebu. Dyna pam yr oedd yn bwysig i mi gytuno â'r prif arolygydd blaenorol yr haf diwethaf i barhau i atal rhaglen arolygu graidd Estyn am dymor arall, ochr yn ochr â nifer o fesurau eraill a gyhoeddais i wneud lle i ysgolion. Wedi hynny, dechreuodd Estyn dreialu trefniadau arolygu newydd gydag ysgolion gwirfoddol ac unedau cyfeirio disgyblion yn nhymor y gwanwyn eleni, ac yn ystod tymor yr haf, maen nhw'n ymestyn eu cynllun treialu gyda sampl mwy o ysgolion, y byddan nhw'n eu dewis eu hunain, i brofi'r trefniadau newydd mewn amrywiaeth ehangach o leoliadau. Byddan nhw'n parhau i ddychwelyd i arolygiadau ar draws sectorau eraill, gan gynnwys ar gyfer ein lleoliadau ôl-16.
O fis Medi ymlaen, mae Estyn yn bwriadu ailddechrau rhaglen arolygu arferol ar draws pob sector. Bydd yr wybodaeth wrthrychol ac annibynnol a ddarperir gan arolygiadau yn rhoi tystiolaeth hanfodol i ni o sut y mae ysgolion yn gweithredu diwygiadau'r cwricwlwm ac ADY, y mae nifer o siaradwyr wedi cyfeirio atyn nhw, yn ogystal â gwybodaeth ehangach am y system addysg. Dyna pam yr ydym wedi cynyddu'r dyraniadau cyllid i Estyn i alluogi'r arolygiaeth i gwblhau'r arolygiad o bob ysgol yn y cylch presennol erbyn mis Gorffennaf 2024, er gwaethaf yr oedi mewn arolygiadau yn ystod y pandemig.
Yn olaf, byddwch i gyd yn gwybod bod prif arolygydd newydd wedi'i benodi ers cyhoeddi'r adroddiad blynyddol, ac edrychaf ymlaen at barhau i weithio gydag Owen Evans dros y misoedd nesaf a gwrando ar ei farn ar sut y gall arolygu a gweithgareddau ehangach Estyn helpu i gefnogi ein system addysg i gyflawni safonau a dyheadau uchel i bawb.