Rydw i’n cadeirio grŵp trawsbleidiol y Senedd ar hawliau dynol, a chynhaliwyd cyfarfod y bore yma i drafod y cynnig a goblygiadau'r diwygiadau i'r Ddeddf Hawliau Dynol. Altaf Hussain, roeddech chi yno, ond dydw i ddim yn credu yr oeddech chi'n gwrando. Y consensws ymhlith aelodau'r grŵp, sydd ymhlith arbenigwyr mwyaf blaenllaw Cymru ar ddeddfwriaeth hawliau dynol, ar hawliau grwpiau fel merched, pobl anabl, ac ym maes tai a gwasanaethau lleol, eu consensws oedd bod y diwygiad hwn—diwygiad chwedl hwythau—yn ddiangen ac mae'r cynigion yn debygol o arwain at atchweliad o ran diogelu a chyflawni hawliau dynol yng Nghymru, a gyda photensial i lesteirio cynnydd o ran cydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol yng Nghymru. 

Yn gynharach eleni, cynhaliodd y grŵp rhanddeiliaid hawliau dynol, cynghrair cydraddoldebau a hawliau dynol, Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru a Chanolfan Llywodraethiant Cymru ford gron ymgysylltu â rhanddeiliaid i drafod ymgynghoriad Llywodraeth y DU. Roedd 38 o gymdeithasau dinesig a rhanddeiliaid academaidd yn bresennol, ac mae llawer ohonyn nhw yn aelodau o grŵp trawsbleidiol y Senedd ar hawliau dynol. Roedden nhw hefyd yn cytuno nad oes mandad ar gyfer diddymu ac y bydd diwygio'n lleihau mynediad at gyfiawnder ac atebolrwydd Llywodraeth y DU ac awdurdodau cyhoeddus. A'r casgliad pendant oedd na ddylai hyn fod yn berthnasol yng Nghymru. Mae’n rhaid i ni beidio â gadael i’r rhesymu diffygiol sy’n cael ei sbarduno gan ideoleg Llywodraeth y DU i basio’r Biliau ac i ddiwygio’r Ddeddf Hawliau Dynol i wanhau ein penderfyniad neu leihau ein huchelgais i gryfhau hawliau dynol yng Nghymru. Mae'n hanfodol bod Cymru'n cynnal ei chwrs blaengar presennol o ran hyrwyddo arferion ac ymgorffori hawliau dynol, a chynyddu cysylltiadau rhwng cyfraith hawliau dynol ryngwladol a domestig. O ystyried y cyd-destun a nodir yn y cynnig, dylai Llywodraeth Cymru gyflymu ei gwaith ar sefydlu deddf hawliau i Gymru, ac rwy'n falch o glywed y cynlluniau a gyhoeddwyd gan y Gweinidog deddfwriaeth. Mae atal hawliau dynol yn mynd yn groes i bopeth yr ydym ni’n ei gredu yma yng Nghymru, a'n nod ar y cyd i fod yn genedl noddfa.

Rydym ni’n aml yn siarad am yr angen i ddysgu gwersi caled y pandemig. Heb os, mae'r pandemig wedi dangos bod hawliau grwpiau lleiafrifol mewn perygl arbennig ar adegau o argyfwng. Mae'r adroddiad ‘Drws ar Glo' ar brofiadau pobl anabl yn ystod y cyfyngiadau symud yn dangos yn glir pam y mae'n rhaid cryfhau hawliau, Altaf Hussain, nid eu gwanhau. Roedd yn ei gwneud yn glir i ni sut y gallwn ni ddefnyddio'r Ddeddf Hawliau Dynol i herio a chreu newid.