5. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am ymdrechion i achub a chreu swyddi ar hen safle Alwminiwm Môn? OQ58028

Diolch am y cwestiwn. Mae fy swyddogion, ynghyd â swyddogion o'r awdurdod lleol a'r Adran Gwaith a Phensiynau, yn gweithio gyda'r gweinyddwyr enwebedig i sicrhau, cyn belled ag y bo modd, ein bod yn gallu diogelu buddiannau pawb, gan gynnwys, wrth gwrs, y rhagolygon cyflogaeth ar gyfer y safle yn y dyfodol.

Mae'n anodd iawn gorbwysleisio pwysigrwydd y safle. Darparodd Alwminiwm Môn swyddi da iawn i filoedd o bobl dros bedwar degawd. Rhaid inni sicrhau bod gweithgarwch economaidd cynaliadwy—cyfnod newydd o swyddi da, os hoffech—yn dod i'r safle. Yn gwbl briodol, blaenoriaeth pob un ohonom ar ôl methiant Orthios oedd cefnogi'r rhai a gollodd eu swyddi, ac mae'n rhaid i'r gefnogaeth honno fod yn barhaus, ond rhaid inni edrych arno'n hirdymor. Mae'r potensial yn enfawr, efallai i ddatblygu plastigau-i-olew ymhellach. Mae'n dda gweld gwir ddiddordeb yn hynny, ond hefyd amrywiaeth o sectorau eraill ochr yn ochr â hynny—hydrogen, er enghraifft, a allai, yn fy marn i, fod yn un o'r sectorau pwysicaf o'r holl sectorau diwydiannol yn Ynys Môn yn y blynyddoedd i ddod. Dyma fy apêl i'r Gweinidog: a wnaiff ei gwneud yn glir mai un o flaenoriaethau cyffredinol Llywodraeth Cymru fyddai sicrhau uniondeb y safle hwn? Hoffwn ofyn i Lywodraeth Cymru wneud popeth yn ei gallu, dangos parodrwydd i gael cyfran ecwiti yn y safle, hyd yn oed, gyda darpar ddatblygwyr, er enghraifft, gan ddod ag asiantaethau lleol eraill i mewn hefyd efallai. Mae'n rhaid i'r safle hwn lwyddo ac rydym angen rheolaeth dros ei ddyfodol er mwyn sicrhau hynny. 

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn a gwn fod ganddo ddiddordeb gwirioneddol yn nyfodol y safle. Mae'n safle cyflogaeth sylweddol mewn gwirionedd, nid yn unig i Ynys Môn ond i'r rhanbarth ehangach hefyd. Y sefyllfa yw nad oes gennym reolaeth dros y safle, ond rydym eisiau ceisio dylanwadu gymaint ag y gallwn i sicrhau bod y potensial economaidd hwnnw, gyda chyflogaeth mewn niferoedd gweddus ac ar gyfraddau cyflog da, yn cael ei ddarparu. Mae'r gweinyddwr wedi cael amrywiaeth eang o ymchwiliadau, sy'n newyddion da, ac maent yn edrych ar broses i weithio drwy'r rhai sy'n dybiannol a'r rhai sy'n fwy difrifol. Gallaf gadarnhau eu bod yn disgwyl cael pobl sydd â diddordeb go iawn ac y bydd rownd gyntaf o geisiadau priodol yn cael ei nodi a'i darparu ar eu cyfer yng nghanol mis Mehefin. Felly, rydym yn disgwyl gwybod mwy am hyn, ond mae fy swyddogion yn parhau i fod mewn cysylltiad rheolaidd nid yn unig â'r tasglu ynghylch cael swyddi i bobl sydd wedi colli swyddi, ac mae llawer o'r rheini bellach mewn gwaith, sy'n beth da, ond hefyd mewn sgwrs barhaus â'r gweinyddwr ar ddyfodol y safle, a byddwn yn fwy na pharod i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelod wrth i'r gwaith hwnnw fynd rhagddo.

Hoffwn gofnodi hefyd, a chytuno â llawer o'r hyn y mae'r Aelod dros Ynys Môn wedi'i ddweud, ynghylch pwysigrwydd hen safle Alwminiwm Môn nid yn unig i Ynys Môn, ond hefyd i ardal gogledd Cymru yn ei chyfanrwydd. Gall wneud llawer iawn o wahaniaeth os caiff y safle hwnnw ei ddatblygu'n iawn, ac rwyf wedi crybwyll hynny sawl gwaith yn y Siambr hon o'r blaen, ac mae'n ofid nad ydym wedi'i weld yn cael ei wireddu eto, am bob math o resymau gwahanol, rwy'n deall. Yn ogystal â'r sylwadau a wnaed gan yr Aelod dros Ynys Môn, mae rhai o'r adnoddau sydd gennym yng ngogledd Cymru a'r cyfleoedd sydd gennym gydag ynni, yn enwedig ynni gwynt, ynni'r haul, ynni'r môr, niwclear, prosiectau ynni, a phrosiectau gweithgynhyrchu posibl a fyddai'n cefnogi economi fwy gwyrdd ac yn creu swyddi sy'n talu'n dda, yno'n barod fel cyfleoedd y gellir manteisio arnynt, ac yn fy marn i gallai'r safle hwn chwarae rhan allweddol yn y datblygiad hwnnw yn y dyfodol. Felly, yng ngoleuni hyn, ac yng ngoleuni'r sylwadau a wnaethoch eiliad yn ôl, Weinidog, ynghylch datblygu'r safle yn y dyfodol, tybed pa gamau yr ydych yn eu cymryd i amlygu a hysbysebu cyfleoedd y safle hwn i fuddsoddwyr a datblygwyr, i'w hannog i ddod draw i Ynys Môn a'u gweld yn datblygu hen safle Alwminiwm Môn.

Mewn gwirionedd, fel y nodais mewn ymateb i Rhun ap Iorwerth, mae diddordeb sylweddol eisoes wedi bod yn y safle, gyda'r dwsinau o ymholiadau sydd wedi'u gwneud am y safle. Ac fel y dywedaf, y gwir bwynt yw pan ddown at y bobl hynny nad ydynt yn gwneud ymholiadau tybiannol ond sydd o ddifrif ac yn barod i gyflwyno ceisiadau priodol am yr hyn y gallai'r safle fod yn y dyfodol, byddwn yn cadw diddordeb, oherwydd, fel y dywedaf, mae hwn yn safle cyflogaeth sylweddol i'r rhanbarth, nid i Ynys Môn yn unig, ac mae gennym uchelgais mawr ar gyfer ein dyfodol economaidd ac o ran sicrhau bod yna swyddi sydd â dyfodol hirdymor ar y safle hwn.