Rwy'n ddiolchgar ichi, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddweud fy mod yn ddiolchgar iawn i Jane Dodds a Sam Kurtz, sy'n cyd-gyflwyno'r cynnig heddiw, ac i Rhun ap Iorwerth, a fydd yn crynhoi'r ddadl a gawn y prynhawn yma. Rwy'n ddiolchgar hefyd i Janet Finch-Saunders, i Jenny Rathbone, i Mark Isherwood, i Peter Fox ac i Vikki Phillips—Vikki Howells—a gefnogodd y cynnig hwn yn ogystal.

Mae'n bwysig trafod, ac mae'n bwysig dadlau. Mae'n bwysig cofio, ac mae'n bwysig addysgu a dysgu. Ond mae hefyd yn bwysig peidio ag ailadrodd camgymeriadau'r gorffennol ac ail-fyw erchyllterau'r gorffennol. I lawer ohonom, ac efallai fy mod yn siarad ar fy rhan fy hun, gan imi gael fy ngeni 20 mlynedd ar ôl D-day, cefais fy magu yng nghysgod yr ail ryfel byd. Fe'm magwyd yng nghysgod gwrando ar oroeswyr yn siarad am yr Holocost. Cawsom ein dysgu yn uniongyrchol beth yw ystyr hil-laddiad. Ni feddyliais erioed y byddem yn gweld hil-laddiad eto, ond mae wedi digwydd. Bûm yn dyst iddo yn Rwanda ac yn yr hen Iwgoslafia. Rydym yn gweld llofruddiaeth dorfol, llofruddiaeth ar raddfa ddiwydiannol, ar ein sgriniau heddiw, heno, yn ddyddiol. Nid yn unig y mae'n anghredadwy, ond mae'n gwbl annerbyniol ein bod yn parhau i wrando ac i gofio, ond byth i ddysgu. Y prynhawn yma, rwy'n gobeithio y gallwn ddysgu am yr hyn a ddigwyddodd yn Wcráin 90 mlynedd yn ôl, ond hefyd, wrth ddysgu am yr hyn a ddigwyddodd 90 mlynedd yn ôl, mae gweithredoedd a chanlyniadau'r hyn a ddigwyddodd yr adeg honno'n adleisio ar hyd y blynyddoedd ac yn atseinio heddiw. Mae'r hyn a ddigwyddodd 90 mlynedd yn ôl yn digwydd heddiw.