Mae'r pandemig COVID-19 wedi profi y tu hwnt i bob amheuaeth mai iechyd da yw conglfaen ein cymdeithas. Mae COVID wedi peri cymaint o alar a cholled, ac nid oes unrhyw agwedd ar ein bywydau heb ei heffeithio. Fel rwyf wedi'i ddweud eisoes, mae’r GIG yn sefydliad y gallwn oll fod yn falch ohono. Ond mae Llywodraeth Cymru yn methu cynhyrchu cynllun sy'n targedu'r rhestrau aros cynyddol yng Nghymru. Mae Llywodraeth Cymru yn gwario £2,402 y pen, mwy na Lloegr a’r Alban, ond mae ganddi’r ffigurau perfformiad gwaethaf ond dau. Mae un o bob pedwar claf yn aros dros 52 wythnos am driniaeth, ac mae 64,000 wedi bod yn aros am ddwy flynedd. Mae'n rhaid bod rhywbeth difrifol o'i le. O ganlyniad i hyn, mae pwysau’n cynyddu ar staff y GIG ac mae gofal cleifion yn dioddef, a cheir ymdeimlad fod y GIG yn colli’r frwydr i ddarparu'r gofal o safon y mae pobl yn ei haeddu.

Dair wythnos ar ôl imi gael fy mrechiad COVID ym mis Chwefror 2021, dechreuais gael poen difrifol ym mlaen fy mrest. Ar ôl siarad â 999, cefais fy nghynghori i gymryd pedair asbirin wrth aros am y parafeddygon. Ar ôl cyfnod o amser, ffoniodd fy ngwraig 999 eto, a chyrhaeddodd y parafeddygon 40 munud yn ddiweddarach. Aethpwyd â mi i Ysbyty’r Mynydd Bychan lle cefais ofal rhagorol am bum niwrnod. Ar ôl dychwelyd adref am dair wythnos, dechreuais gael poen difrifol unwaith eto yn fy abdomen, ac aethpwyd â mi i'r ysbyty, a threuliais 10 diwrnod arall yn yr unedau gofal dwys. Bûm yn ddigon ffodus i wella’n llwyr, a dylid rhoi’r math o driniaeth a gofal yr oeddwn yn ddigon ffodus i’w cael yn Ysbyty Tywysoges Cymru ac Ysbyty’r Mynydd Bychan i bawb. Yn anffodus, nid yw hyn yn wir, a bydd llawer o bobl eraill yn cael profiadau ofnadwy.

Ar ôl arhosiad arall yn yr ysbyty yn ddiweddar, rwyf i, fel llawer o bobl eraill, wedi cael profiad o'r her sy’n wynebu GIG Cymru. Dylai'r llawdriniaeth a gefais y tro hwn fod wedi'i chyflawni o fewn chwe mis; yn lle hynny, cymerodd chwe mis arall, ar ôl iddi gael ei gohirio bedair gwaith, ddwywaith ar ôl cael fy nerbyn i'r ysbyty ac unwaith ar y diwrnod yr oeddwn i fod i fynd i'r theatr—yn lle hynny, cefais fy rhyddhau i fynd adref. Gall y gohiriadau hyn effeithio ar lesiant cleifion, ac maent yn gwneud hynny.

Ceir ymdeimlad fod y GIG yn colli'r frwydr i ddarparu'r gofal o safon y mae cleifion yn ei haeddu. Y farn gyffredinol yw bod y GIG mewn cyflwr truenus. Fodd bynnag, nid yw hyn bob amser yn seiliedig ar brofiad personol, fel fy mhrofiad i. Yn ystod fy arhosiad, gwelais bobl ar drolïau a chadeiriau oherwydd diffyg capasiti mewn wardiau asesu, staff yn siarad â chleifion heb fawr o gydymdeimlad na thosturi, ac yn rhy aml o lawer, nid oedd gan gleifion fawr o syniad pwy oedd yn siarad â hwy. Mae'n amlwg fod gennym lawer i'w wneud i gyrraedd y safonau uchel yr ydym yn ymdrechu i'w cyrraedd.

Mewn adrannau damweiniau ac achosion brys, ceir llawer o dystiolaeth fod amseroedd aros cleifion yn eithriadol. Dim ond 65 y cant o gleifion sy'n cael eu gweld o fewn y targed o bedair awr—y ffigur isaf erioed. Gan nad oes capasiti yn y gwasanaeth i ateb y galw, mae rhai wedi aros mewn cadair am ddyddiau i dderbyn triniaeth am nad oedd gwelyau ar gael. Mae rhai wedi wynebu anawsterau cyfathrebu, gydag aelodau staff sy'n ymddangos fel pe baent yn anwybyddu eu pryderon a'u hanes meddygol, sy'n hanfodol i'w triniaeth a'u prognosis. Mae pob un ohonynt yn galw eu hunain yn ymarferwyr. Yn ogystal, mae rhai aelodau staff yn gwisgo iwnifform las tywyll, ac yn edrych ac yn ymddwyn fel siryfion neu farsialiaid, yn atgoffa pobl i ymddwyn yn dda, neu wynebu'r canlyniadau. Mae'r aelodau staff hyn yn amlwg yn anghofio eu moeseg a hawliau dynol y cleifion.

Ar ôl cwymp difrifol wrth ymarfer corff yn ystod y pandemig, roedd angen triniaeth ar ddynes yn Ysbyty Tywysoges Cymru ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Roedd wedi torri sawl asgwrn. A hithau'n amlwg mewn poen, arhosodd am chwe awr heb fawr ddim meddyginiaeth lleddfu poen, cafodd ei hanfon adref gan nad oedd meddyg ar gael. Gŵyr pob un ohonom fod hwn yn gyfnod anodd i’n GIG, ond hyd yn oed cyn y pandemig, roedd GIG Cymru yn ei chael hi’n anodd. Ychydig iawn o gynnydd a wnaed dros 20 mlynedd, ers ffurfio Llywodraeth Cymru. Mae’n hen bryd inni weld newid, ac mae’n hanfodol newid er mwyn gwneud GIG Cymru yn addas at y diben. [Torri ar draws.] Mae’n ddrwg gennyf. Bydd yn cymryd—. Mae wedi bod yn 70 mlynedd; gall hanes siarad. Rhowch funud neu ddwy arall i mi, syr.