Diolch, Lywydd. Rwy'n cynnig y gwelliant a gyflwynwyd yn enw fy nghyd-Aelod, Darren Millar.

Rwy’n hynod ddiolchgar i Blaid Cymru am gyflwyno’r ddadl bwysig hon ar fater pwysig y mae pob un ohonom yn ei wynebu yma yng Nghymru. Roedd y cyfraniad diwethaf yn bwerus iawn a diolch i chi am y cyfraniad hwnnw. Mae’r ddadl hon ar farwolaethau sy’n gysylltiedig ag alcohol yn tynnu sylw at nifer y marwolaethau sy’n gysylltiedig ag alcohol yng Nghymru. Mae ar ei lefel uchaf ers 20 mlynedd, gyda chynnydd o 19 y cant ers 2019, ac mae'r pandemig wedi gwaethygu'r sefyllfa. Nid yw'n ddigon da. Mae gormod o bobl yn colli eu bywydau'n ddiangen o ganlyniad i gamddefnyddio alcohol.

Mae achosion o ddibyniaeth ar alcohol yng Nghymru yn effeithio’n anghymesur ar bobl o gymunedau tlotach, ac mae’n rhaid i Lywodraeth Cymru, ynghyd â Llywodraeth y DU, wneud mwy i helpu’r bobl hynny yn ein cymunedau tlotach, a darparu ymrwymiad cryfach, gwell adnoddau a thargedau mesuradwy i fynd i’r afael â niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol yma yng Nghymru. Rwy’n bryderus iawn ynghylch y ffigurau o’r gronfa ddata cyfnodau gofal cleifion yn 2019-20, a ddangosodd fod bron i 14,749 o dderbyniadau i’r ysbyty yn ymwneud â chyflwr a achoswyd gan alcohol yn benodol. Mae hwn yn ffigur hollol syfrdanol a ddylai beri syndod i bawb yn y Siambr hon, ac mae'n dangos cymaint y mae camddefnyddio alcohol yn rhoi pwysau ar ein GIG ar adeg pan na all gymryd rhagor o bwysau.

Yn ychwanegol at hynny, amcangyfrifir bod alcohol yn ffactor mewn bron i 49 y cant o’r holl droseddau treisgar yng Nghymru, o gymharu â 39 y cant yn Lloegr, a bod 18 y cant o oedolion Cymru wedi dweud eu bod yn yfed mwy na’r canllawiau wythnosol. Efallai y bydd cael un neu ddau wydraid o win yn iawn, ond i rai pobl, nid yw'n ddigon. Ni all rhai pobl ddal eu diod, ac mae hyn yn cynyddu achosion o drais domestig ac achosion o drais eithafol ar ein strydoedd. Os gallwn liniaru hyn, gallwn ddechrau mynd i’r afael â’r problemau ehangach yn ein cymdeithas.

Pan fyddwn yn ymwybodol o broblem fel hon, a bod gennym yr offer a'r gallu i fynd i'r afael â'r heriau y mae pobl yn eu hwynebu, mae gennym ddyletswydd i weithredu lle bynnag y bo modd, ac mae'n rhaid inni weithio gyda'n gilydd. Rwy’n gwbl ymwybodol o gynllun cyflawni Llywodraeth Cymru ar gyfer camddefnyddio sylweddau. Rydym wedi trafod hyn yn y Siambr hon eisoes, ond mae'n rhaid inni wneud mwy mewn perthynas â hynny i roi cymorth go iawn i bobl sy’n ddibynnol ar alcohol.

Nid wyf am ychwanegu llawer mwy gan y credaf fod y sawl a agorodd y ddadl hon wedi gwneud cyfraniad mor dda. Byddwn ni ar feinciau’r Ceidwadwyr Cymreig yn cefnogi cynnig Plaid Cymru y prynhawn yma, gan y credaf fod angen dull blaengar, beiddgar a chydweithredol o fynd i’r afael â chamddefnyddio sylweddau. Mae pobl yn colli gormod o anwyliaid yn llawer rhy fuan, a hoffwn annog pob un o fy nghyd-Aelodau ar draws y Siambr, hyd yn oed aelodau’r Llywodraeth, i gefnogi’r cynnig hwn heddiw er mwyn sicrhau nad ydym yn colli unrhyw un cyn eu hamser. Diolch, Lywydd.