4. Datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd: Y Gronfa Tai â Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:22 pm ar 17 Mai 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 3:22, 17 Mai 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch, Mabon. Roeddech chi'n gwneud cyfres o bwyntiau da iawn yn y fan yna. Rydym ni wedi dysgu gwersi hanfodol o'r gronfa gofal integredig; rydym ni bob amser yn ceisio gwerthuso ein rhaglenni wrth iddynt fynd rhagddynt ac yn gobeithio eu haddasu wrth fynd. Ymhlith y gwersi a ddysgwyd, rydym ni wedi bod yn ystyried sut y gellir gwella strwythur yr arian. Yn benodol, rydym ni'n awyddus i fyrddau partneriaethau rhanbarthol ganolbwyntio ar swyddogaethau strategol, gan sicrhau bod yr arbenigedd ganddyn nhw i nodi'r cyfleoedd buddsoddi cyfalaf sy'n briodol i'w poblogaethau nhw, ac rydym ni'n eu cefnogi nhw'n uniongyrchol gyda'r adnoddau i wneud hynny. Ar yr un pryd, rydym ni'n dymuno gweld llawer mwy o gyfranogiad oddi wrth ddarparwyr tai cymdeithasol, awdurdodau lleol a chymdeithasau tai yn y gwaith o gyflawni, a dyna pam y newidiwyd pwyslais y gronfa. Honno oedd y gronfa gyfalaf integredig, cronfa tai â gofal yw hi'r tro hwn, felly mae hi'n rhoi tai yn y canol i sicrhau bod y darparwyr hynny'n llawer mwy integredig o ran y gwaith cynllunio nag yr oedden nhw'n arfer bod yn y fersiwn gyntaf o'r gronfa. Roedden nhw yno, ond nid mor integredig ag yr hoffem ni iddyn nhw fod.

Rydym ni hefyd yn ceisio annog cymysgedd o grant tai cymdeithasol a'r gronfa tai â gofal i gynyddu nifer y cynlluniau y gellir eu hariannu, ac fe fydd hynny'n sicrhau bod gan fyrddau partneriaeth rhanbarthol bibellau o gynlluniau sy'n llai tebygol o fynd ar chwâl, oherwydd phethau fel y pandemig. Rydym ni, ar hyn o bryd, fel gŵyr pawb yn y Siambr hon, yn gweld problemau gwirioneddol gyda chadwyni cyflenwi a chostau cynyddol cyflenwadau. Felly, rydym ni'n gwneud yn siŵr fod y biblinell yn gweithio. Mae gennym ni gyfres o wahanol gronfeydd y gellir dod â nhw i'r amlwg. Hefyd, rwy'n awyddus i gael—ac mae pawb yn y Siambr hon wedi fy nghlywed i'n dweud hyn, mae'n debyg—y cymunedau cynaliadwy hyn yr ydym ni'n sôn amdanyn nhw. Nid ydym ni'n dymuno gweld pentrefi ymddeol, rydym ni'n awyddus i bobl fynd ar led yn eu cymunedau fel y bydd cymysgedd o ddeiliadaethau gennym ni. Felly, mae caniatáu i'n grant tai cymdeithasol gael ei ddefnyddio ochr yn ochr ag ef yn golygu y byddwn ni'n rhoi cartrefi cymdeithasol yn y gymysgedd hefyd. Rwy'n awyddus iawn i wneud hynny.

Rydym ni hefyd yn defnyddio'r un meini prawf asesu â'n prif raglen tai cymdeithasol wrth ganiatáu am y gofynion ychwanegol sydd o ran tai arbenigol. Yr un olwg fydd ar y model gwerthuso, felly fe fyddwn ni'n gallu cymharu pethau mewn ffordd nad oeddem ni'n gallu gwneud hynny gyda'r gronfa gyntaf, a dyna un o'r gwersi a ddysgwyd hefyd. Fe geir galw gwirioneddol am arweiniad cryf gan y byrddau partneriaeth rhanbarthol i ddefnyddio'r adnoddau sydd ar gael iddyn nhw ar gyfer meithrin perthynas bartneriaeth sy'n fwy cadarn gyda phartneriaid tai a sicrhau bod cymorth yn cael ei fuddsoddi ar draws portffolios y Llywodraeth ar gyfer Cymru carbon isel iach a mwy cydnerth. Felly, i'r perwyl hwnnw, rydym ni hefyd yn mynnu safonau rhywbeth tebyg i rai carbon isel ynni goddefol ar gyfer yr adeiladau hyn, felly gofynion isel sydd ganddyn nhw o ran ynni ac nid ydyn nhw'n golygu mwy o garbon diangen i'r broblem yn yr hinsawdd, yn y cyfnod adeiladu ac yn y cyfnod byw. Felly, rydym yn gwireddu llawer o wahanol flaenoriaethau yma gyda'r un peth.

Ac yna, yn olaf, fe agorais i gartref plant, fel digwyddodd hi, yn Nhorfaen, o dan yr hen raglen, ac roedd hwnnw'n un o'r pethau mwyaf—wel, nid wyf i'n gwybod sut i ddisgrifio hynny, mewn gwirionedd—pethau emosiynol a welais i erioed fel Gweinidog, oherwydd fe ddaethpwyd â dau unigolyn ifanc yn ôl o wlad arall, yn ôl i'w gwlad eu hunain. Roedd eu rhieni yno i'w cyfarch nhw, roedden nhw wedi cefnogi tai yng nghanol eu cymuned, ac roedd dim ond gweld y llawenydd yn eu hwynebau yn werth pob dimai goch. Ond, hyd yn oed yn well na hynny, roedd yn arbed arian hefyd, felly beth sydd yna nad yw i'w hoffi am y model hwn? Felly, rwy'n gobeithio yn fawr y bydd hyn yn cael ei gyflwyno ledled Cymru cyn gynted ag y bo modd.