4. Sut mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau cyllid teg i awdurdodau lleol ar draws Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro? OQ58107

Byddaf yn parhau i sicrhau cyllid teg i bob awdurdod yng Nghymru drwy fformiwla ddosbarthu dryloyw, deg ac sy'n cael ei chynhyrchu ar y cyd ar gyfer y setliad llywodraeth leol gyda'n partneriaid llywodraeth leol.

Diolch am yr ateb manwl hwnnw, Weinidog. Hoffwn gyfeirio'n fyr at ddwy broblem gyda fformiwla gyllido awdurdodau lleol Llywodraeth Cymru. Y gyntaf yw'r gwahaniaeth rhwng y cyllid y pen i unigolyn 84 oed o'i gymharu ag unigolyn 85 oed. Weinidog, fe fyddwch yn ymwybodol fod y cyntaf yn cael £10.72 y pen ac mae'r olaf yn cael £1,582 y pen. Nawr, sut y gall rhywun sydd â'r un problemau iechyd, sydd oddeutu'r un oed ac mewn amgylchiadau amgylcheddol a chymdeithasol tebyg iawn, gael £1,571.28 yn llai na rhywun sydd ond flwyddyn yn hŷn?

Ond nid dyna'r unig beth, Weinidog. Fe fyddwch hefyd yn ymwybodol fod llawer o'r data a gasglwyd ac a ddefnyddir wedyn i gyfrifo dyraniadau cyllid yn dyddio mor bell yn ôl â 2001. O ystyried y materion hyn, a gaf fi eich annog i adolygu'r fformiwla gyllido ar gyfer ein hawdurdodau lleol, a sicrhau bod pob un o fy etholwyr yng Ngorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro yn cael eu cyfran deg o gyllid? 

Ar y cwestiwn cyntaf gennych ynglŷn â bandiau oedran, gofynnwyd i'r is-grŵp dosbarthu edrych ar hynny yn dilyn cwestiynau a godwyd gan eich cyd-Aelod, Sam Rowlands, ar hyn. Felly, bydd y gwaith hwnnw'n mynd rhagddo. Ond rhaid imi ddweud bod y mwyafrif llethol o'r cyllid, a'r dangosyddion ar gyfer cyllid, yn cael eu diweddaru'n flynyddol. Felly, ar hyn o bryd mae'n 72 y cant, ond o ganlyniad i'r pandemig a chyflwyno credyd cynhwysol fesul cam, mae nifer o'r dangosyddion wedi'u rhewi ac maent yn cael eu harchwilio gan yr is-grŵp dosbarthu ar hyn o bryd. Ond pan gaiff y materion hynny eu datrys, bydd dros 80 y cant o'r fformiwla gyllido yn dibynnu ar ddata sy'n cael ei ddiweddaru'n flynyddol, felly bydd gennym wybodaeth fwy diweddar. Wrth gwrs, mae gennym ddata'r cyfrifiad yn cael ei ryddhau yn ddiweddarach eleni, a bydd hwnnw, unwaith eto, yn bwysig iawn ar gyfer rhoi data mwy amserol i ni.