Diolch i fy nghyd-Aelod, Jack Sargeant, am gyflwyno’r cynnig heddiw ar symud pensiynau oddi wrth danwydd ffosil. Rwy'n falch iawn o siarad o blaid y mater pwysig hwn, ac yn wir, mae'n rhywbeth rwyf wedi cytuno ers tro ei fod yn hanfodol. Er enghraifft, cynhaliais sesiwn galw heibio gyda Cyfeillion y Ddaear Cymru ar gyfer Aelodau’r Senedd rai blynyddoedd yn ôl, a diben penodol hyn oedd creu consensws o blaid symud cynllun pensiwn Aelodau’r Cynulliad, fel y'i gelwid ar y pryd, oddi wrth danwydd ffosil. Roeddwn wrth fy modd pan gytunodd y bwrdd pensiynau i wneud hyn ar ddechrau 2020, a hoffwn ddiolch i Aelodau’r bwrdd am gyflawni ar y mater pwysig hwn.

Roedd hwn yn gam pwysig iawn, wrth inni roi ein harian ar ein gair. Credaf mai ni oedd y cynllun pensiwn cyntaf ymhlith Seneddau'r DU i gymryd y camau hyn i ymrwymo i fuddsoddi yn ein cynllun pensiwn mewn modd cynaliadwy a moesegol. Ond roedd hwn yn ymyriad yr un mor bwysig o safbwynt symbolaidd, wrth inni roi arwydd clir y gellir ac y dylid symud pensiynau oddi wrth danwydd ffosil. Ers hynny, yn gwbl gywir, mae ffocws Llywodraeth Cymru, a llawer o’n sector cyhoeddus, wedi bod ar ein hymateb i'r pandemig coronafeirws, ond ni allwn golli golwg ar argyfwng hinsawdd sydd lawn mor ddifrifol. Ac fel y mae’r cynnig hwn yn dadlau, nawr yw’r amser i Lywodraeth Cymru a’n sector cyhoeddus gytuno ar strategaeth i ddatgarboneiddio pensiynau erbyn 2030.

Mae adroddiad a gyhoeddwyd y llynedd dan nawdd mudiad llawr gwlad UK Divest yn rhoi darlun clir o faint y mae cynghorau'n ei fuddsoddi mewn glo, olew a nwy. Roedd llawer o'r ffigurau hyn ar gyfer y DU gyfan. Fodd bynnag, nodwyd bod pensiynau llywodraeth leol Cymru wedi buddsoddi £538 miliwn mewn tanwyddau ffosil, sydd ychydig dros 3.2 y cant o gyfanswm gwerth y cynlluniau. Nid oes unrhyw gronfa bensiwn yng Nghymru ymhlith y 10 buddsoddwr mwyaf mewn tanwyddau ffosil, ond Dyfed, fel y nodwyd eisoes gan fy nghyd-Aelod, Cefin Campbell, oedd y buddsoddwr mwyaf ond un fel cyfran o gyfanswm gwerth eu cronfa. Roedd ychydig yn llai na 5 y cant o'u cronfa wedi'i fuddsoddi mewn tanwyddau ffosil.

Pwynt pwysig arall yn y cronfeydd hyn a fuddsoddir mewn tanwyddau ffosil yw bod £2 o bob £5 yn cael ei fuddsoddi mewn tri chwmni yn unig—BP, Royal Dutch Shell a BHP. Enwau cyfarwydd, ond maent hefyd yn gwmnïau sydd wedi'u nodi fel rhai sy'n gwneud elw enfawr o olew a nwy. Er enghraifft, gwnaeth Shell elw o dros $9 biliwn yn chwarter cyntaf 2022 yn unig, ac roedd hynny deirgwaith yn fwy na'r un cyfnod yn y flwyddyn flaenorol. Mae’r rhain yn gwmnïau sy’n niweidio ein hamgylchedd, yn elwa o ddinistr byd-eang, ac yn gwneud eu cyfranddalwyr yn gyfoethog wrth wasgu’n dynnach fyth ar y bobl yr ydym yn eu cynrychioli wrth i filiau ynni cartrefi godi y tu hwnt i bob rheolaeth. Mae'n bwysig ein bod yn symud ein buddsoddiadau oddi wrth danwydd ffosil o safbwynt amgylcheddol, ond mae'r un mor bwysig gwneud hynny o safbwynt moesegol hefyd. Ac os gallwn wneud hyn, nid yn unig yn Senedd Cymru, ond yn ein gwlad yn ei chyfanrwydd, byddwn yn gosod esiampl bwysig.