Hoffwn ddiolch i Jack am gyflwyno’r ddadl bwysig hon i’r Senedd ac am ei ymgyrch ragorol, ochr yn ochr â Cyfeillion y Ddaear Cymru, i sicrhau bod y mater hwn yn cael ei drafod.

Rwyf wedi sôn o’r blaen yn y Siambr hon am y polisïau Thatcheraidd y mae Cymru a’r DU yn parhau i dalu’r pris amdanynt, boed hynny ar ffurf argyfwng tai neu drychineb dadreoleiddio bysiau—mae pensiynau’n rhywbeth arall i’w ychwanegu at y rhestr hon. Yn y 1980au, roedd Llywodraeth Thatcher yn wrthwynebus i'r hyn roeddent yn ei alw’n ddibyniaeth ar fudd-daliadau gan y wladwriaeth, ac yn lle hynny, aethant ati i gymell pobl i ymrwymo i lefelau uwch o ddarpariaeth pensiynau preifat. Arweiniodd hynny at sgandal camwerthu pensiynau personol—. Mae'n ddrwg gennyf, nid oeddwn yn disgwyl cael fy ngalw. Mae'n wir ddrwg gennyf.

Yn y 1980au, roedd Llywodraeth Thatcher yn wrthwynebus i'r hyn roeddent yn ei alw’n ddibyniaeth ar fudd-daliadau gan y wladwriaeth, ac yn lle hynny, aethant ati i gymell pobl i ymrwymo i lefelau uwch o ddarpariaeth pensiynau preifat. Arweiniodd hynny at sgandal camwerthu pensiynau personol, lle cafodd byddinoedd o werthwyr ar gomisiwn eu talu i argyhoeddi’r cyhoedd y dylent roi’r gorau i’w cynlluniau pensiwn cyflog terfynol ac ymrwymo i bensiynau personol mwy mentrus. Arweiniodd hyn at nifer enfawr o bensiynau'n cael eu rheoli gan reolwyr asedau preifat, a dyna yw'r norm ers hynny. Yn hytrach na gadael cronfeydd pensiwn yn nwylo’r sector preifat, dylid eu rheoli’n ddemocrataidd ac er budd y cyhoedd. Mae hynny'n fwy angenrheidiol byth mewn perthynas â buddsoddiadau cronfeydd pensiwn mewn tanwyddau ffosil, ac ar hyn o bryd, mae cronfeydd pensiwn y sector cyhoeddus yng Nghymru yn gweithredu fel ffynhonnell ynni ar gyfer dinistrio'r hinsawdd ymhellach. Mae'r cronfeydd hyn yn gwaethygu'r argyfwng hinsawdd, ac maent hefyd yn fuddsoddiadau gwael. Bydd angen i unrhyw drawsnewid gwyrdd sy’n deilwng o’r enw gynnwys targed i leihau dibyniaeth ar danwydd ffosil, gan arwain at ddibrisiant sylweddol buddsoddiadau mewn tanwydd ffosil, gan gynyddu risg cronfeydd pensiwn cyfredol.

Caiff pensiynau eu cynllunio i roi sicrwydd i weithwyr pan fyddant yn ymddeol. Mae parhau i fuddsoddi cronfeydd pensiwn mewn tanwyddau ffosil dinistriol yn gwneud yn union i’r gwrthwyneb, yn debyg iawn i’r argyfwng hinsawdd ei hun. Mae'r buddsoddiadau hyn yn fomiau amser, ac nid oes rhaid i bethau fod fel hyn. Dychmygwch system lle mae cronfeydd pensiwn y sector cyhoeddus yn cael eu rhoi mewn bargen newydd werdd, ac yn hytrach nag ariannu dinistr y blaned, gallem fod yn ariannu'r gwaith o'i hachub. Gallem ddefnyddio’r buddsoddiad hwn er lles cymdeithasol ac amgylcheddol, gan fuddsoddi mewn swyddi sy’n talu’n dda ac sy'n cydnabod undebau llafur yn niwydiannau cynaliadwy’r dyfodol. Mae'r amser ar gyfer camau gweithredu difrifol ar newid hinsawdd wedi hen fynd heibio. Yma yng Nghymru, rydym eisoes wedi dangos ein parodrwydd i arwain ar faterion amgylcheddol drwy ddatgan argyfwng hinsawdd yn 2019. Ac fel y mae cynnig Jack yn ei nodi, gall Cymru arwain y ffordd unwaith eto. Gallwn fod yn genedl gyntaf y byd i symud cynlluniau pensiwn y sector cyhoeddus oddi wrth danwydd ffosil yn gyfan gwbl, ac mae'n rhaid inni barhau i ategu ein geiriau â chamau gweithredu difrifol. Mae angen symud oddi wrth danwydd ffosil, ac mae angen gwneud hynny ar unwaith. Diolch.