Hoffwn innau hefyd longyfarch Helen Reeves-Graham am godi'r mater hwn, oherwydd heb hynny, ni fyddem wedi'i drafod. Ac rwy'n ddiolchgar iawn i Diana Beljaars, arbenigwr academaidd ym Mhrifysgol Abertawe, sydd wedi gwneud ymchwil ar y pwnc hwn, yn rhannol oherwydd bod aelod agos o'i theulu yn dioddef o syndrom Tourette, felly, yn amlwg, mae hynny wedi ysgogi ei diddordeb yn hyn. Ac o siarad â hi, dysgais lawer iawn am hyn. Roeddwn bob amser yn gwybod am y gweiddi a'r rhegi, ond nid oeddwn yn gwybod unrhyw beth am y ffyrdd eraill y mae'n arddangos ei hun ar wahân i diciau. Felly, dywedir wrth blant am roi'r gorau i symud, i aros yn llonydd yn yr ystafell ddosbarth, ac yna cânt gerydd am ymddygiad na allant wneud unrhyw beth yn ei gylch, am nad ydynt yn gwybod pam eu bod yn ei wneud.

Fy nealltwriaeth i yw bod syndrom Tourette yn cael ei achosi gan gyfuniad o ffactorau genetig ac amgylcheddol, felly mae'n amlwg fod angen llawer mwy o waith ymchwil. A oes cysylltiad, er enghraifft, â llygredd aer? Mae cymaint yr ydym yn dechrau ei ddeall am effaith llygredd aer ar wahanol agweddau ar iechyd pobl.

Yn amlwg, mae'n bwysig fod gennym wasanaethau sy'n canolbwyntio ar y claf. Mae'n rhaid inni wrando ar y bobl sy'n gofalu am y plant hyn, a rhoi ystyriaeth ddifrifol i'r hyn y maent yn ei ddweud. Nawr, nid oes y fath beth a chyfarwyddiadau i rieni, felly efallai na fydd rhiant am y tro cyntaf yn sylweddoli bod unrhyw beth o'i le am symptomau penodol plentyn gyda syndrom Tourette. Ond yr hyn a nododd Diana wrthyf oedd bod pobl yn aml yn cael gwybod nad oes angen triniaeth ar y rhan fwyaf o blant, felly mae'n ymateb tebyg i droi cefn: 'Rydym wedi gwneud diagnosis, mae gennych syndrom Tourette, ond ni chewch unrhyw beth gennym ni', ac mae'n amlwg fod yn rhaid i hynny ddod i ben.

Felly, rwy'n credu mai un o'r pethau pwysicaf y gallwn i gyd wneud rhywbeth yn ei gylch yw mynd i'r afael â'r gwahaniaethu y gall pobl â syndrom Tourette ei brofi, yn yr ystafell ddosbarth ac yn y gweithle, oherwydd gall pobl golli eu swyddi o ganlyniad i'r ffaith nad yw'r cyflogwr yn deall bod y symudiadau anarferol y gallai rhywun fod yn eu harddangos yn rhai na allant wneud unrhyw beth yn eu cylch, ond nad yw hynny'n eu hatal rhag bod yn wych yn eu swydd.

Ac mae dwy enghraifft dda iawn y dysgais amdanynt, sy'n ddiddorol iawn, oherwydd roeddwn wedi tybio, os oes gennych syndrom Tourette, na allech fod yn llawfeddyg. Nid yw hynny'n wir. Mae'n debyg bod yna niwrolawfeddyg enwog iawn, Peter Hollenbeck, sy'n gweithio yn yr Unol Daleithiau, ac sydd wedi ennill pob math o wobrau, gan gynnwys y wobr athro gorau ym Mhrifysgol Purdue gan y Coleg Gwyddorau, a sawl gwobr arall am ei waith ar y system nerfol.

A'r ail berson sydd efallai'n haws ei ddilyn i'r rhan fwyaf o bobl yw Tim Howard, a arferai fod yn gôl-geidwad i Glybiau Pêl-droed Everton a Manchester United, ac aeth ymlaen wedyn i fod yn un o gôl-geidwaid Clwb Pêl-droed Memphis 901 yn yr Unol Daleithiau. Mae'n cael ei ystyried yn eang fel un o'r gôl-geidwaid mwyaf yn hanes pêl-droed America.

Felly, yn amlwg, dyma ddau unigolyn sy'n gwneud swyddi lle mae cydsymud llaw a llygaid yn gwbl hanfodol, a'r rheswm pam eu bod yn gallu rhagori yn eu proffesiwn dewisol, mae'n debyg, yw oherwydd, pan fyddwch yn canolbwyntio ar rywbeth—ac yn amlwg, pan fyddwch o flaen y gôl, rydych yn canolbwyntio—nid oes gennych syndrom Tourette, ond os ydych yn cysgu gallwch brofi ticiau neu beth bynnag yw'r symptomau o syndrom Tourette. Mae'r cyfan yn ddiddorol iawn i mi, ond mae hefyd yn ffordd wych iawn o ddweud, os oes gan eich plentyn syndrom Tourette, nad yw hynny'n golygu na allant ragori yn eu gyrfa ddewisol.