Fel y gŵyr llawer yma, mae byddardod a'r problemau sy'n wynebu'r gymuned fyddar yn agos iawn at fy nghalon. Roeddwn am achub ar y cyfle yn fy nadl fer gyntaf i dynnu sylw at rai o'r materion hyn. Byddaf yn ymdrin â thri phrif bwynt, sef yr effaith a gaiff colled clyw mewn cyflogaeth, Deddf Iaith Arwyddion Prydain 2022, ac anallu ymarferwyr awdioleg preifat i wneud gwaith GIG a goblygiadau hyn i restrau aros a'r effaith ddilynol ar iechyd a lles pobl. Rwyf am ganolbwyntio ar y pwyntiau hyn oherwydd credaf fod angen i'r Llywodraeth ddeall y gymuned fyddar ehangach yn well ac yn fwy greddfol, yn enwedig yr agweddau cudd ar golli clyw a sut y mae hyn yn cael effaith ddofn ar fywydau pobl.

O ran cyflogaeth, gwyddom fod o leiaf 4.4 miliwn o bobl o oedran gweithio yn y DU â cholled clyw. Gwyddom hefyd fod y gyfradd gyflogaeth ar gyfer y rhai sydd â cholled clyw yn llawer is o'i chymharu â phobl heb unrhyw broblemau iechyd neu anabledd hirdymor, sef 65 y cant a 79 y cant yn y drefn honno. Ar gyfartaledd, telir o leiaf £2,000 yn llai y flwyddyn i bobl sydd â cholled clyw na'r boblogaeth gyffredinol, sy'n golygu y gall rhai sydd â cholled clyw ddisgwyl ennill gryn dipyn yn llai yn ystod eu hoes, sy'n cael effaith ganlyniadol o ran darparu ar gyfer eu teuluoedd a mwynhau'r un ffordd o fyw â phobl heb unrhyw broblemau iechyd hirdymor. Canfu arolwg diweddar o bobl â cholled clyw gan y Gymdeithas Frenhinol i Bobl Fyddar fod y rhai â cholled clyw yn wynebu amgylchedd gwaith caletach, a theimlai'r mwyafrif nad oeddent wedi cael cyfle cyfartal, nad oeddent yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi, eu bod yn teimlo eu bod wedi'u heithrio o sgyrsiau gyda chydweithwyr, eu bod yn unig yn y gwaith, eu bod wedi cael eu gadael allan o ddigwyddiadau cymdeithasol, a'u bod wedi profi bwlio neu angharedigrwydd yn y gwaith oherwydd eu cyflwr. Mae'r materion hyn sy'n ymwneud ag allgáu a diffyg cefnogaeth yn andwyol yn y tymor hir.

Ar gamu ymlaen mewn gyrfa, dywedodd y mwyafrif—60 y cant—o'r ymatebwyr nad oeddent wedi cael cyfleoedd i gamu ymlaen yn eu gyrfa, gyda nifer o bobl yn nodi bod diffyg modelau rôl byddar yn y gwaith yn rhwystr allweddol. Yn anffodus, er gwaethaf nifer o raglenni Llywodraeth a grëwyd i ddileu effaith anabledd o'r farchnad swyddi, ceir ymdeimlad yn y gymuned fyddar fod llawer o enghreifftiau o hyd o anhawster i gael gafael ar y math cywir o gymorth, ac weithiau i gael gafael ar unrhyw gymorth o gwbl. Y dystiolaeth fwyaf amlwg fod rhaglenni'r Llywodraeth yn aneffeithiol oedd bod y rhai sy'n fyddar neu sydd â cholled clyw difrifol yn dal i gael eu hystyried yn weithwyr drud oherwydd y cyfyngiad ar y swyddogaethau y gallant eu cyflawni a'r cymorth ychwanegol sydd ei angen arnynt.

Mae hyn i gyd yn paentio darlun trist i bobl yn y byd gwaith sy'n dioddef o golled clyw, yn fwy felly oherwydd bod llawer o hyn yn gudd. Mae'n amlwg fod yna lawer o bobl nad ydynt yn teimlo eu bod yn gallu integreiddio i fywyd gwaith yn llawn, a gall hynny, fel y gwyddom, fod yn ffactor pwysig yn hunaniaeth a boddhad bywyd pobl. Roedd diffyg cefnogaeth, diffyg darpariaeth o addasiadau rhesymol ac ar adegau, diffyg hyblygrwydd bron yn llwyr, yn broblem i'r holl gyfranogwyr, yn enwedig gweithwyr llaw neu weithwyr crefftus, sy'n golygu bod llawer o bobl yn teimlo, er gwaethaf eu hymdrechion gorau, na allant wneud eu gwaith hyd eithaf eu gallu.

Rhaid inni hefyd fod yn ymwybodol o agwedd gudd arall, sef y teimlad sydd gan rai sydd â cholled clyw mewn gwaith fod y gallu iddynt aros mewn gwaith a chadw eu swydd y tu hwnt i'w rheolaeth, waeth beth fo'u perfformiad gwaith, ac yn y pen draw mai mater i'r rhai sy'n eu goruchwylio yn eu rôl yw hynny. At hynny, ceir teimlad fod cyflogwyr yn ystyried bod pobl sy'n fyddar neu sydd â cholled clyw yn faich o ran iechyd a diogelwch. I'r rhai a oedd wedi gweithio ers dros 10 i 15 mlynedd, roedd y rheoliadau iechyd a diogelwch presennol yn cyfyngu ar eu gwaith, mewn cyferbyniad llwyr ag amodau gwaith y gorffennol. Yn eithaf pryderus, roedd yna deimlad y byddai'n anodd iawn dod o hyd i waith mewn mannau eraill oherwydd eu colled clyw, a bod rhaid iddynt dderbyn eu hamodau gwaith presennol neu wynebu diweithdra. Yn anffodus, mae sefyllfa pobl fyddar ddi-waith hyd yn oed yn waeth. Gan nad ydynt yn gallu defnyddio'r ffôn, mae bron bob cyswllt â darpar gyflogwyr yn digwydd drwy ohebiaeth ysgrifenedig. Yn aml iawn, gall dod o hyd i ddehonglwyr Iaith Arwyddion Prydain ar gyfer cyfweliadau fod yn heriol.