6. Pa asesiad y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i wneud o'r effaith y bydd torri niferoedd Aelodau Seneddol Cymru yn Senedd y DU yn ei chael ar y broses o graffu ar ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â Chymru? OQ58131

Diolch am y cwestiwn. Mater i'r ddeddfwrfa honno yw penderfynu ar gyfansoddiad y ddeddfwrfa. Rhaid i Gymru gael ei chynrychioli'n llawn ac yn deg yn Nhŷ'r Cyffredin er mwyn sicrhau bod ei buddiannau mewn deddfwriaeth a gadwyd yn ôl—a lle bo'n briodol, deddfwriaeth wedi'i datganoli—yn cael eu hadlewyrchu'n briodol.

Diolch yn fawr iawn am yr ymateb. Mae gen i ryw syniad y bydd elfennau o'r drafodaeth yma yn cael eu gwyntyllu eto maes o law yn y Siambr yma, ond wrth ein bod ni'n gweld cwymp sylweddol yn y nifer o'n cynrychiolwyr ni yn San Steffan a, diolch byth, mwy o gyfrifoldebau yn dod drosodd i'r ddeddfwrfa hon, ydy'r Gweinidog yn cytuno felly bod angen mwy o Aelodau etholedig yma er mwyn craffu a sicrhau ein bod yn cael y ddeddfwriaeth orau posib i wasanaethu pobl Cymru, ac, mewn gwirionedd, nad refferendwm ar gynyddu faint o Aelodau sydd yn y Senedd yma sydd ei angen, ond yn hytrach, pan ddaw'r amser, refferendwm ar annibyniaeth i Gymru? 

Wel, a gaf fi ddiolch ichi am y cwestiwn atodol a'r pwyntiau a godwch? Efallai y caf droi at y pwynt olaf yn gyntaf, hynny yw, mae'n ddiddorol, onid yw, fod y feirniadaeth yr eir ar ei thrywydd yn ymwneud â refferendwm. Mae fy marn i'n glir iawn, ac rwyf wedi gwirio ac mae maniffesto Llafur Cymru 2021, maniffesto Democratiaid Rhyddfrydol Cymru 2021, maniffesto Plaid Cymru 2021, a maniffestos cyn hynny, rwy'n credu, yn rhoi mandad cryf iawn o ran diwygio. Pe bai refferendwm ar newid cyfansoddiadol fel y cyfryw, ac ar nifer yr Aelodau, mae'n ddiddorol iawn, onid yw, na fu refferendwm wrth benodi 84 o Arglwyddi newydd gan y Prif Weinidog presennol ers iddo ddod i rym heb fod yn hir yn ôl. Newidiadau i system bleidleisio meiri yn Lloegr i'w gwneud yn haws i'r Ceidwadwyr ennill seddi—ni chafwyd refferendwm ar hynny. Cyflwyno dulliau adnabod pleidleiswyr a chyfyngiadau eraill ar bleidleisio—ni chafwyd refferendwm ar hynny. Ac wrth gwrs, ni chafwyd refferendwm ar y gostyngiad yn nifer y seddi seneddol yng Nghymru—ni chafwyd refferendwm ar hynny. O leiaf mae gennym fandad a hawl i ddilyn y mandadau hynny y cawsom ein hethol arnynt.

Ond a gaf fi drafod y pwyntiau pwysig ar graffu? Mae rôl graffu deddfwrfa yn gwbl hanfodol i ddemocratiaeth iach, felly yn fy marn i mae cynyddu nifer yr Aelodau o'r Senedd yn adlewyrchu rôl a chyfrifoldebau'r Senedd, sydd wedi cynyddu'n sylweddol ers i'r sefydliad hwn agor ei ddrysau am y tro cyntaf ym 1999. Mae bellach yn Senedd. Mae ei chyfrifoldebau a'i swyddogaethau yn ymestyn ymhell y tu hwnt i'r rhai a fodolai pan gafodd ei sefydlu'n wreiddiol. Yr hyn y byddwn yn ei ddweud yw bod gwerth democratiaeth yn rhywbeth y mae'n rhaid i bob un ohonom ei ystyried ein hunain, a phwysigrwydd hynny. Yn anffodus, gyda'r Ceidwadwyr, maent yn gwybod pris popeth, fel y dywedodd Aneurin Bevan, a gwerth dim byd. Ac rwy'n ystyried bod ein democratiaeth yn werthfawr iawn, ond rwy'n siŵr y bydd y pwyntiau hyn i gyd yn cael eu gwneud heb fod yn rhy hir.