1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:45 pm ar 14 Mehefin 2022.
Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd y Ceidwadwyr, Andrew R.T. Davies.
Diolch yn fawr, Llywydd. Gyda'ch caniatâd, gan ei bod yn ddeugain mlynedd ers gwrthdaro Ynysoedd Falkland, a heddiw yw'r diwrnod y datganwyd y byddai'r ymladd ar Ynysoedd Falkland yn dod i ben, ar ran fy ngrŵp Ceidwadol hoffwn ddiolch i'r milwyr a aeth allan ym 1982 a choffáu'r rhai a gollodd eu bywydau—y 255 o ddynion a menywod o Brydain a gollodd eu bywydau yn y gwrthdaro hwnnw, yn ogystal â thri o drigolion Ynysoedd Falkland eu hunain, ond hefyd y milwyr o'r Ariannin a gollodd eu bywydau hefyd. Mae pob rhyfel yn erchyll, ond, yn y pen draw, pan wynebwyd ymosodiad gan unbennaeth yr Ariannin ym 1982, bu'n rhaid i'n lluoedd arfog ei hwynebu. Rydym yn galw arnyn nhw dro ar ôl tro i wneud hynny ledled y byd. Hoffwn gofnodi ein diolch a'n diolchgarwch diffuant, a'n diolch hefyd i'r teuluoedd sy'n galaru am eu hanwyliaid na fyddan nhw'n dod yn ôl.
Prif Weinidog, heddiw hefyd yw'r dyddiad, bum mlynedd yn ôl pan ddigwyddodd tân Tŵr Grenfell yn Llundain, y drasiedi ofnadwy honno, y tân yn mudlosgi, delweddau sy'n aros yn ein meddyliau a'r dioddefaint a ddigwyddodd bryd hynny. Roedd y Gweinidog i fod i roi datganiad heddiw ond mae wedi ei dynnu yn ôl oddi ar y papur trefn. Byddwn i'n ddiolchgar pe baech yn egluro i'r Siambr heddiw ba gamau y mae'r Llywodraeth yn eu cymryd i sicrhau bod pobl yng Nghymru sy'n dioddef o'r sgandal cladin yn mynd i deimlo eu bod yn cael eu cefnogi gan Lywodraeth Cymru a'u cefnogi er mwyn iddyn nhw allu cysgu'r nos?
Diolch i arweinydd yr wrthblaid am y cwestiynau yna, ac wrth gwrs rwy'n rhannu'r hyn a ddywedodd wrth agor ei gwestiynau y prynhawn yma. Mae'n ddeugain mlynedd ers rhyfel Ynysoedd Falkland. Mae'n iawn ein bod yn defnyddio'r cyfle hwn i feddwl am y bobl hynny a wasanaethodd yn uniongyrchol yn y gwrthdaro hwnnw, ond hefyd am deuluoedd y bobl hynny na wnaethon nhw ddychwelyd o Ynysoedd Falkland. Byddaf yn eglwys gadeiriol Llandaf ddydd Iau, rwy'n siŵr y bydd arweinydd yr wrthblaid yno hefyd, a byddwn yn gweld y gymuned filwrol yng Nghymru, ac eraill, yn dod at ei gilydd i fyfyrio'n ddwys. Ac rwy'n gwybod bod digwyddiadau yn y gogledd sy'n cynnwys y lluoedd arfog hefyd. Felly, rwy'n cysylltu fy hun yn llwyr â'i sylwadau wrth nodi'r achlysur hwn.
Roedd datganiad i fod heddiw, Llywydd. Mae'n union bum mlynedd ers tân Grenfell. Gwnaethom y penderfyniad i beidio â gwneud y datganiad, yn rhannol er mwyn parchu'r pen-blwydd hwnnw a chaniatáu i feddyliau pobl fod gyda'r teuluoedd hynny a welodd golled bywydau yn y digwyddiad hwnnw hefyd a dyfodol pobl yn cael ei greithio. Bydd y Gweinidog yn gwneud datganiad yn ddiweddarach yn y mis a bydd hynny'n rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i fy nghyd-Aelodau yma yn y Siambr am ein rhaglen atgyweirio. Bydd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i bobl am y 248 o ddatganiadau o ddiddordeb a gawsom yn gynharach yn y flwyddyn a'r 100 o eiddo y mae angen gwaith arolygu mwy dwys ac ymwthiol arnyn nhw, ac am y buddsoddiad a fydd yn cael ei wneud bellach yn yr eiddo hynny cyn diwedd y flwyddyn ariannol hon.
Byddwn hefyd, fel yr ydym wedi ei ddweud, yn cyflwyno ein rhaglen lesddaliad cyn diwedd y mis hwn, a bydd hynny'n nodi manylion am ffyrdd y gall lesddeiliaid yr effeithiwyd yn wael ar werth eu heiddo ar y farchnad agored o ganlyniad i bryderon ynghylch safonau adeiladu'r adeiladau hynny—sut y byddwn yn eu helpu nhw hefyd. Ond, ochr yn ochr â'r gwaith atgyweirio uniongyrchol hwnnw, mae gennym ni raglen ddiwygio hefyd, ac mae'r rhaglen ddiwygio honno'n sylfaenol bwysig, oherwydd yr hyn na allwn ei gael yw system sy'n gweld yr anawsterau a achoswyd yn y gorffennol yn cael eu hailadrodd yn y dyfodol. Byddwn yn cyflwyno cyfres o newidiadau i'r drefn reoleiddio yma yng Nghymru i sicrhau bod y rhai sy'n gyfrifol am y problemau sydd wedi'u cadarnhau, ac nid yw hynny'n cynnwys y bobl hynny sy'n byw yn yr eiddo—y bydd y bobl hynny sydd â'r cyfrifoldeb hwnnw'n cydnabod y cyfrifoldebau hynny yn y dyfodol.
Prif Weinidog, rwy'n falch i ryw raddau o glywed y rhesymeg, oherwydd rwy'n credu bod rhai ohonom braidd yn amheus mai ychydig o gynnydd a wnaed ar yr eitem bwysig iawn hon ar yr agenda, ac rwy'n clywed y rhesymeg yr ydych yn ei fynegi o ddangos parch dyledus i ddioddefwyr tân Grenfell a oedd yn amlwg bum mlynedd i heddiw. Byddwn i'n gobeithio, ar y cyfle cyntaf, felly, y bydd y Llywodraeth yn cyflwyno'r datganiad hwn, fel bod y rhai sy'n sownd yn y trobwll erchyll, erchyll hwn y maen nhw ynddo, lle maen nhw'n teimlo'n ddiymadferth, ac eto mae biliau'n glanio ar eu matiau drws ynghyd â hawliadau lesddaliad, ac eto maen nhw'n mynd i'r gwely gyda'r nos, yn byw yn yr hyn a allai fod yn gasgen dân, gan nad yw'r cladin ar eu heiddo wedi'i waredu, ac mae'n dal i fodoli yma yng Nghymru, ac mewn sawl rhan o Gymru, mewn gwirionedd—. Cyhoeddodd y Gweinidog £375 miliwn ddiwedd mis Mawrth. A ydych chi mewn sefyllfa i gadarnhau faint o'r arian hwnnw sydd eisoes wedi ei ddyrannu, ac i le y mae wedi ei ddyrannu? Ac os nad yw wedi ei ddyrannu, beth yw'r amserlen ar gyfer rhoi'r arian hwnnw i bobl a all fanteisio arno? Oherwydd, rwy'n cydnabod ei fod yn fuddsoddiad sylweddol, £375 miliwn, ond nid yw o unrhyw werth yn eistedd yng nghoffrau Llywodraeth Cymru; mae angen ei gyflwyno i berchnogion cartrefi, fel y gallan nhw roi mesurau adfer ar waith.
Wel, rwy'n cytuno'n llwyr â'r pwynt olaf yna: rydym eisiau i'r arian adael Llywodraeth Cymru a gwneud lles yn unol â'i fwriad cyn gynted â phosibl; mae i'w wario dros dair blynedd. A gaf i wneud un pwynt penodol i arweinydd yr wrthblaid? Nid ar gyfer cladin yn unig y mae'r arian hwn, ac mae hyn yn wahaniaeth mawr rhwng y dull yr ydym yn ei fabwysiadu yng Nghymru a'r dull sy'n cael ei ddefnyddio mewn mannau eraill. Dim ond un o'r diffygion adeiladu sy'n achosi risg o dân yn y blociau hynny yw cladin. Mae adrannu yn nodwedd arall o'r ffordd na chafodd adeiladau eu hadeiladu yn unol â'r safonau a fyddai wedi cadw pobl yn ddiogel, ac roedd agweddau eraill hefyd. Felly, bydd ein dull gweithredu yn cynnig cyfres fwy cynhwysfawr o fesurau. Dyna pam mae'n rhaid i ni gael yr arolygon. Rwy'n gwybod ei fod yn peri rhwystredigaeth; rwy'n dychmygu ei fod yn rhwystredig iawn i bobl sy'n byw o dan yr amodau hynny. Y neges y mae'n rhaid i ni ei rhoi iddyn nhw yw y byddan nhw, drwy wneud pethau'n iawn, mewn gwell sefyllfa yn y pen draw yn y tymor hir. Dyna pam mae'r arolygon yn bwysig, dyna pam mae'r gwaith manwl yn angenrheidiol. Bydd yn dwyn ynghyd nid yn unig y gwaith sydd i'w wneud ar gladin, ond y camau adferol eraill hynny y mae angen eu cymryd. Ac yna mae angen i ni weld—ac rwy'n gwybod y bydd arweinydd yr wrthblaid yn cytuno â hyn—yna mae angen i ni weld y cwmnïau hynny a oedd yn gyfrifol am y gwaith nad oedd wedi ei wneud yn y lle cyntaf yn dod at y bwrdd ac yn cyfrannu. Rwy'n talu teyrnged i'r cwmnïau hynny sydd wedi gwneud hynny eisoes, ac mae cwmnïau yng Nghymru sy'n chwarae eu rhan; mae eraill nad ydyn nhw'n fodlon cael trafodaeth hyd yn oed ar hyn o bryd, ac ysgrifennodd y Gweinidog yn ddiweddar iawn atyn nhw eto, gan eu galw o amgylch y bwrdd, er mwyn i'r cwmnïau hynny sydd wedi elwa ar werthu ac adeiladu'r eiddo hynny, ochr yn ochr â'r arian y bydd y cyhoedd yn ei ddarparu bellach, wneud cyfraniad hefyd.
Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog, ond ni chlywais faint o'r arian hwnnw sydd wedi ei ddyrannu hyd yma, sydd, yn fy marn i, yn bwysig er mwyn rhoi hyder i bobl bod yr arian yn gadael Llywodraeth Cymru, er y gallai fod ar gyfer prosiectau penodol. Ac rwy'n deall yn iawn ei fod ar gyfer mwy na chladin yn unig, ond i lawer o bobl, y cladin yw'r mater y gallan nhw ganolbwyntio arno yn amlwg, ond mae adrannu a ffactorau eraill yn yr eiddo sydd i'w cywiro yn agwedd bwysig arall ar y cyllid hwn. Ond os gallwch chi, yn eich ateb i mi, dynnu sylw at faint o'r arian hwn sydd wedi gadael coffrau Llywodraeth Cymru, rwy'n credu y byddai hynny'n rhoi hyder i bobl.
Pan fyddwch chi'n sôn am ddatblygwyr yn cael eu dwyn i'r bwrdd, mae hynny'n bwysig iawn. Ac mae rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig wedi datblygu'r strategaeth—mae Llywodraeth y DU, er enghraifft, wedi dod â'r datblygwyr hynny at y bwrdd, ac mae symiau sylweddol o arian wedi eu clustnodi i unioni'r diffygion. Mae gen i ddatgeliad rhyddid gwybodaeth yma sy'n dangos, drwy gydol 2021, mai dim ond ar dri achlysur y cyfarfu'r Gweinidog â'r datblygwyr, a bod y cyfarfodydd hynny'n 45 munud, 45 munud a 60 munud i gyd. Nawr, rwyf wedi ymgysylltu â'r Gweinidog, ac rwy'n gwybod bod ei sylw hi wedi'i hoelio ar y mater penodol hwn—yn wir, o safbwynt etholaeth, mae ganddi broblemau yn ei hetholaeth ei hun—felly rwy'n deall yn iawn y cyfarwyddyd y mae'n ei roi yma. Ond pan welwch chi ddatgeliad rhyddid gwybodaeth fel hwn, sy'n dangos mai dim ond tri chyfarfod sydd wedi digwydd dros gyfnod mor gyfyngedig ac sy'n rhestru'r datblygwyr sydd wedi ymgysylltu â'r broses, a wnewch chi gadarnhau i mi, Prif Weinidog, fod Llywodraeth Cymru yn gwneud cynnydd o ran dwyn y datblygwyr hyn i gyfrif, gan sicrhau eu bod yn cyfrannu at y costau adfer hynny yma yng Nghymru, a bod cynnydd yn y dwysedd y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddefnyddio i sicrhau bod y datblygwyr hynny'n cael eu dwyn i gyfrif i roi arian i mewn i'r system fel nad yw trigolion yn cael eu deffro gan larwm tân, ond eu bod yn cael eu deffro gan larwm wrth ochr y gwely?
Tri phwynt wrth ateb y cwestiynau yna, Llywydd. Nid yw'r ffigur gen i o fy mlaen ac nid wyf i eisiau ei ddyfalu o fy nghof. Mae arian yn cael ei wario o'r £375 miliwn, a byddaf yn sicrhau bod gan yr Aelod y ffigur cywir o ran yr hyn sydd wedi ei wario hyd yn hyn ar y gwaith arolygu ac a fydd yn cael ei wario ar y gwaith adfer ac atgyweirio yn ystod gweddill y flwyddyn galendr hon.
O ran y cyfarfodydd, rwy'n credu bod y Gweinidog wedi cyfarfod yn rheolaidd â'r diwydiant a bod hynny yn ychwanegol at yr holl gyfarfodydd sy'n digwydd ar lefel swyddogol. Gallaf sicrhau'r Aelod, fel y mae'n ei wybod rwy'n siŵr, y bydd cyfarfod 60 munud gyda'r Gweinidog wedi gadael y cwmnïau hynny heb unrhyw amheuaeth o gwbl am yr hyn a ddisgwylir ganddyn nhw.
O ran beth arall y gellir ei wneud gyda'r cwmnïau, gadewch i mi ddweud ein bod ni wedi ein siomi bod Llywodraeth y DU, yn y Bil a aeth drwy Dŷ'r Cyffredin, ar y funud olaf un, wedi cyflwyno darpariaethau newydd i godi ardoll ar y cwmnïau hynny ac na wnaeth gynnwys yr Alban na Chymru yn y trefniadau hynny, er gwaethaf y ffaith bod yr Alban a Chymru, ar wahân, wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU yn gofyn am gael eu cynnwys. Ar nodyn mwy cadarnhaol, serch hynny, gadewch i mi ddweud y bu cyfarfod ddoe o dan y trefniadau cysylltiadau rhynglywodraethol newydd sy'n cynnwys Michael Gove, y Gweinidog yma a'r Gweinidog yn yr Alban hefyd, a drafododd hynny i gyd ac sydd wedi arwain at gytundeb y bydd rhagor o waith yn cael ei wneud i weld a fydd yn bosibl i ni gael ein cynnwys yn y cynllun yr oeddem wedi gobeithio bod yn rhan ohono. Felly, rwy'n gobeithio y bydd y gwaith hwnnw'n dwyn ffrwyth bellach ac y bydd hynny'n rhoi i ni'r offeryn ychwanegol sydd ar gael yn awr i Weinidogion yn Lloegr, ac y gellid bod wedi ei sicrhau ar gyfer yr Alban a Chymru. Nid yw hwn gennym ni ar hyn o bryd; rwy'n gobeithio y bydd y gwaith sydd wedi ei wneud yn golygu y bydd y pŵer hwnnw gennym ni ac y bydd hynny'n caniatáu i ni wneud yr hyn y mae arweinydd yr wrthblaid wedi ei awgrymu ac i gyflymu ein gallu i ddwyn y cwmnïau hynny sydd hyd yma wedi bod yn amharod i gyflawni eu cyfrifoldebau yn ôl o amgylch y bwrdd hwnnw.
Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price.
Diolch yn fawr, Llywydd. Mae cynnyrch domestig gros wedi gostwng yn y DU am yr ail fis yn olynol, gostyngiad cychwynnol o 0.1 y cant ym mis Mawrth ac yna cwymp annisgwyl o 0.3 y cant ym mis Ebrill. Byddai rhai'n cyfeirio at COVID a'r rhyfel yn Wcráin fel y prif resymau, ond nid yw hynny'n esbonio pam mae'r DU yn gwneud cymaint yn waeth na gwledydd eraill. Yn ôl y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, bydd y DU y flwyddyn nesaf yn aros yn ei hunfan a hi fydd yr economi sy'n perfformio waethaf ymysg y grŵp o saith gwlad ddiwydiannol flaenllaw o gryn dipyn. Dywedodd y Centre for European Reform yr wythnos diwethaf fod Prydain £31 biliwn yn waeth ei byd nag y byddai wedi bod heb effaith ddeuol Brexit a COVID, ond mai'r effaith fwyaf o bell ffordd oedd effaith Brexit. Onid yw'n wir, ymhell o fod yr ucheldiroedd heulog a addawyd, fod Brexit yn dechrau bwrw cysgod hir ar ein heconomi ar adeg pan allwn ei fforddio leiaf?
Llywydd, mae Adam Price yn iawn, wrth gwrs. Roedd y ffigurau a gyhoeddwyd ddoe yn rhai i beri pryder mawr, ac am y tro cyntaf ers dechrau'r pandemig rydym ni wedi cael dau fis yn olynol pryd y mae cynnyrch domestig gros wedi gostwng, ac, am y tro cyntaf, rydym yn gweld y gostyngiadau hynny ar draws tri phrif sector yr economi: crebachodd y sector gwasanaeth, crebachodd cynhyrchu diwydiannol, crebachodd weithgynhyrchu. Ni ellir egluro'r rhain yn llwyr drwy feio ergydion tymor byr y rhyfel yn Wcráin a COVID, mae arweinydd Plaid Cymru yn llygad ei le. Mae'n effaith gydnabyddedig gan Fanc Lloegr a gan y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol. Mae economi'r DU bedwar y cant yn llai nag y byddai pe na baem wedi penderfynu gadael yr Undeb Ewropeaidd a bydd hynny'n parhau. Mae economi'r DU yn talu pris uchel iawn am y penderfyniad hwnnw, ond nid yw'n effaith y dylai unrhyw un synnu ati, oherwydd nodwyd hyn ymhell ymlaen llaw, a dywedwyd wrthym am ddiystyru barn arbenigwyr. Wel, mae arnaf ofn bod arbenigedd wedi troi allan i fod yn iawn wedi'r cyfan.
Yn wir. Mae'r Prif Weinidog yn hollol gywir. Wrth gwrs, gwnaeth hyd yn oed corff cynghori'r Llywodraeth ei hun, y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol, yr union ragolwg hwn, sydd wedi ei gadarnhau gan y dystiolaeth a gyflwynwyd. Mae'r ffigurau cynnyrch domestig gros rhanbarthol diweddaraf yn dangos mai Llundain a Gogledd Iwerddon yw'r unig rannau o'r DU sydd wedi tyfu y tu hwnt i lefelau cyn y pandemig. Fel y dywedodd yr economegydd Jonathan Portes:
'Mae rhywfaint o dystiolaeth yn dod i'r amlwg bod uchafiaeth economaidd Llundain, ac felly anghydraddoldeb rhanbarthol a daearyddol, yn anad dim wedi ei gwaethygu yn fwy oherwydd Brexit.'
Felly, nid codi'r gwastad, ond gostwng y gwastad. Ac mae'r un sydd y tu allan i Lundain, Gogledd Iwerddon, wrth gwrs, yn y farchnad sengl. Felly, Prif Weinidog, a ydych yn credu mai dyna pam y maen nhw wedi perfformio'n well dros y ddwy flynedd diwethaf o'u cymharu â Chymru ac, yn wir, bob rhan arall o'r DU y tu allan i Lundain?
Llywydd, nid wyf i'n credu bod unrhyw amheuaeth o gwbl—sut y gellid bod amheuaeth—bod aros yn y farchnad sengl yn cael yr effaith gadarnhaol ychwanegol honno ar yr economi yng Ngogledd Iwerddon. Yma yn y Siambr hon, roedd llawer ohonom o blaid math o Brexit, gan gydnabod a pharchu canlyniad y refferendwm ond yn dymuno math gwahanol o Brexit, Brexit na fyddai wedi bod mor niweidiol i bobl yma yng Nghymru, ac aelodaeth barhaus o'r farchnad sengl, a gynigiwyd, wrth gwrs, gan Mrs May, a math o barhad yn yr undeb tollau, a fyddai wedi caniatáu i ni adael—[Torri ar draws.]—a fyddai wedi caniatáu i ni adael trefniadau gwleidyddol yr Undeb Ewropeaidd—ni fyddem wedi bod yn aelodau ohono—ond byddem wedi parhau i fod yn rhan o'r trefniadau masnachu gyda'n cymdogion agosaf a phwysicaf, a byddai hynny'n sicr wedi cefnogi economi Cymru yn y ffordd y gellir gweld yr un trefniadau yn cefnogi'r economi yng Ngogledd Iwerddon.
Mae San Steffan, wrth gwrs, bellach yn mentro dechrau rhyfel masnach dros brotocol Gogledd Iwerddon, a fydd nid yn unig yn plymio Gogledd Iwerddon i ansicrwydd gwleidyddol ond hefyd yn ychwanegu ymhellach at y boen economaidd y mae teuluoedd eisoes yn ei dioddef ledled y Deyrnas Unedig. Nawr, o ystyried yr argyfwng costau byw hwnnw a'r heriau yr ydym yn eu hwynebu ym mhob sector o'r economi, fel y dywedodd y Prif Weinidog, ym mhob rhan o'r DU heblaw am Lundain, onid oes ateb ymarferol syml iawn, yr ydych newydd gyfeirio ato, sef dychwelyd at yr egwyddor sydd wrth wraidd 'Diogelu Dyfodol Cymru', y Papur Gwyn y gwnaethom ei gyhoeddi ar y cyd, sef ailymuno â'r farchnad sengl a'r undeb tollau nawr, fel y mae hyd yn oed rhai ASau Torïaidd wedi bod yn dadlau drosto yn ystod y dyddiau diwethaf? Yn wir, mae hyd yn oed cyn-Aelod o Senedd Ewrop, y Barwn Daniel Hannan, Barwn Brexit, wedi bod yn dadlau na ddylem ni byth fod wedi gadael y farchnad sengl nawr. A wnewch chi—? Ai dyna yw polisi Llywodraeth Cymru o hyd, ac a wnewch chi gyflwyno'r achos hwnnw dros aelodaeth o'r farchnad sengl, nid yn unig i Boris Johnson, ond hefyd, dylwn i ychwanegu, at arweinydd yr wrthblaid, sydd wedi bod ychydig yn amwys ynghylch y cwestiwn hwn hyd yma?
Wel, Llywydd, rwy'n dal i gredu, pe bai Cymru a'r Deyrnas Unedig y tu mewn i'r farchnad sengl, y byddai'r holl rwystrau hynny rhag masnachu yr ydym yn eu gweld yn gwneud cymaint o niwed i ddiwydiant gweithgynhyrchu Cymru ac i amaethyddiaeth Cymru, y byddan nhw yn cael eu dileu. Mae'n ffaith anochel bod ein partneriaid masnachu agosaf a mwyaf yn dal i fod yn yr Undeb Ewropeaidd. Nawr, masnachwch gyda nhw—. Yn unigryw, fel y byddwch yn cofio, nid oedd neb yn gallu dod o hyd i'r un enghraifft o gytundeb a oedd yn rhoi mwy o rwystrau rhag masnachu yn hytrach na cheisio eu dileu. Mae hyn i gyd, Llywydd, bellach o dan fwy byth o straen yn sgil cyhoeddi Bil Protocol Gogledd Iwerddon ddoe, sef Bil y disgrifiodd 52 o'r 90 sedd yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon—pleidiau sy'n cynrychioli 52 o'r 90 sedd hynny—yn rhywbeth maen nhw'n ei wrthod yn y termau cryfaf posibl. Dyma y gwnaethon nhw ei ddweud wrth Brif Weinidog y DU:
'Rydym yn gwrthod yn y termau cryfaf posibl ddeddfwriaeth protocol newydd ddi-hid eich Llywodraeth, sy'n mynd yn groes i'r dymuniadau a ddatganwyd, nid yn unig gan y rhan fwyaf o fusnesau, ond y rhan fwyaf o bobl yng Ngogledd Iwerddon.'
Ac eto, er gwaethaf hynny i gyd, ateb Prif Weinidog y DU i'r broblem a greodd ef ei hun—dyma ei brotocol ef y cytunodd arno, a ddisgrifiodd i ni mewn termau mor wych—. Mae bellach yn barod i rwygo hwnnw. Mae Llywodraeth y DU yn cyfaddef, meddai ei hun, ei bod yn torri rhwymedigaethau rhyngwladol. Mae'n niweidio ein statws yng ngweddill y byd. Y newyddion da i'r Senedd hon yw bod Llywodraeth y DU, yn y llythyr a gafodd fy nghyd-Weinidog Vaughan Gething ddoe oddi wrth yr Ysgrifennydd Tramor, yn dweud bod y darpariaethau yn y Bil yn golygu y bydd angen cynnig cydsyniad deddfwriaethol gan y Senedd. Ac ar ôl dweud dim wrthym am y Bil, a dim golwg ymlaen llaw i ni o ran y Bil o gwbl, mae gan y llythyr yr haerllugrwydd i fynd ymlaen i ofyn i'r Gweinidog ymateb yn cadarnhau ein bod yn fodlon cefnogi cynnig cydsyniad deddfwriaethol o flaen y Senedd hon. Wel, bydd cynnig cydsyniad deddfwriaethol o'r fath yn cael ei gyflwyno a bydd yn rhoi cyfle i'r Aelodau yma edrych yn fanylach ar yr achos o dorri cyfraith ryngwladol a'r effaith y bydd yn ei chael yma yng Nghymru o ganlyniad uniongyrchol i'r rhwystrau rhag masnachu y mae bargen y Prif Weinidog wedi eu gorfodi arnom.