Part of the debate – Senedd Cymru am 3:18 pm ar 14 Mehefin 2022.
Diolch yn fawr, Sioned Williams. Ydych, rydych chi'n nodi, fel gwnes innau, pa mor eang yw'r argyfwng—chwyddiant sydd ar ei lefel uchaf ers mis Mawrth 1982 erbyn hyn, pan oedd ar 9.1 y cant; y cynnydd ym mis Ebrill, sy'n cael ei yrru gan gostau ynni, o fwy na 50 y cant oherwydd codi'r cap ynni; a'r Sefydliad Astudiaethau Cyllid yn dweud bod yr aelwydydd tlotaf yn wynebu cyfraddau chwyddiant o 10.9 y cant. Rwy'n credu ei bod hi'n wirioneddol briodol i ni gydnabod dadansoddiad Jack Monroe—mae'r cyfraddau 3 y cant yn uwch na chyfraddau chwyddiant ar gyfer y degradd cyfoethocaf, ac rwy'n gweld gwerth y pwyslais hwnnw mewn gwirionedd o ran yr hyn y mae'n ei olygu i'r aelwydydd tlotaf yng Nghymru, Ac, wrth gwrs, mae'r ffaith bod y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol yn dweud wrthym ni fod biliau bwyd ac ynni yn fwy na'u hincwm gwario. Maen nhw'n rhybuddio, rwy'n credu—a dyna pam mae hwn yn fater mor allweddol, a thrwy gydol y prynhawn yn barod, yng nghwestiynau'r Prif Weinidog—fe fydd hyn yn gwthio miloedd o aelwydydd, os na wnawn ni ymyrryd ac nad yw Llywodraeth y DU yn gweithredu ar unwaith, i ddyled ac ansefydlogrwydd. Ond dyna pam mae ein dewisiadau ni, yn enwedig o ran y talebau tanwydd a'r bartneriaeth honno gyda'r sefydliad tanwydd, yn fy marn i, wedi bod mor bwysig. Mae ganddyn nhw bartneriaeth gyda Llywodraeth yr Alban eisoes, ac maen nhw wedi hen ennill eu plwyf o ran sut y gall hyn weithredu, felly rwy'n falch fod cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar dlodi tanwydd yn ymgysylltu â'r Sefydliad Banc Tanwydd erbyn hyn, oherwydd mae ganddyn nhw brofiad o sut i'w reoli. Ac oes, mae yna feini prawf o ran cael cymorth oddi wrth y banc tanwydd: yn amlwg, mae'n rhaid iddyn nhw fod yn gwsmeriaid ynni sy'n rhagdalu neu oddi ar y grid nwy a bod mewn argyfwng ariannol dwys. Ond y sefyllfa o ran y credyd sy'n mynd cyn belled â'r ddyled sy'n deillio o'r taliadau sefydlog—fe fyddaf i'n egluro'r pwynt hwnnw gyda nhw o ran sut y bydd y cynllun hwn yn gweithio. Mae angen i ni sicrhau ei fod yn gweithio ar sail profiad ac ar sail ar sut y gallwn ni helpu pobl sy'n ei chael hi galetaf.