Part of the debate – Senedd Cymru am 4:36 pm ar 22 Mehefin 2022.
Ac mae'n rhaid i unrhyw rwydwaith trafnidiaeth sy'n addas i'r diben flaenoriaethu eu hanghenion hwy mewn perthynas ag unrhyw welliannau arfaethedig. Am y rheswm hwn, roeddwn yn falch o glywed yn y Siambr yr wythnos diwethaf y bydd y cymorthdaliadau cyllidol blynyddol o £2.9 miliwn ar gyfer hediadau o Ynys Môn yn cael eu dargyfeirio i fuddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus yng ngogledd Cymru, a bydd y rhanbarth yn cael ei wneud yn flaenoriaeth ar gyfer y 197 o drenau y mae mawr eu hangen. Fel y gwelsom o'r cerbydau gorlawn, nid yw dau gerbyd yn ddigon ar gyfer rheilffordd gogledd Cymru.
Rwy'n croesawu'r gwelliannau arfaethedig hyn, a fydd yn gweithio ochr yn ochr â mentrau sydd eisoes yn bodoli. Mae gwasanaeth bws Sherpa yn Eryri wedi gweld twf o 9 y cant a chynnydd o 27 y cant yn ei refeniw, gan fynd i'r afael â thagfeydd yng Ngwynedd. Ceir tocynnau bws am ddim i unrhyw un dros 60 oed, ac mae hynny i’w groesawu’n fawr. Mae fyngherdynteithio ar gael i bobl ifanc 16 i 21 oed, gyda gostyngiadau o 30 y cant—gwych i fyfyrwyr prifysgol—ac mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu, drwy Trafnidiaeth Cymru, chwe gwasanaeth bws Fflecsi, lle y gall trigolion drefnu drwy ap neu dros y ffôn, ac mae'r treial hwn yn boblogaidd iawn.
Cefais fy nghalonogi hefyd gan gyfarfod diweddar y bûm iddo, a oedd ar y trên, ddydd Llun, ar y gwaith sy’n mynd rhagddo gyda Trafnidiaeth Cymru, ac efallai bod angen hyrwyddo a rhoi mwy o gyhoeddusrwydd i hyn fel bod pawb yn ymwybodol o'r gwaith sy'n mynd rhagddo. Mae mentrau gwych yn cael eu hariannu drwy Lywodraeth Cymru a Trafnidiaeth Cymru, gan weithio gyda gweithredwyr, megis tocyn 1Bws. Bydd arloesi'n cysylltu bysiau â threnau gydag un tocyn a fydd yn caniatáu i deithwyr dalu wrth fynd, ac mae cynllun peilot eisoes ar waith yn y gogledd i dreialu technoleg tapio unwaith, tapio eilwaith. Bydd buddsoddiad hefyd yn cael ei wneud mewn tri chynllun mawr: ym mharcffordd Bangor, parcffordd Caergybi a phorth Wrecsam.
Felly, gallwn weld bod y weledigaeth yn ei lle, mae astudiaethau’n cael eu cynnal, ac mae Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid. Yr hyn sydd ei angen yn awr yw buddsoddiad digonol gan Lywodraeth y DU. Wrth gwrs, dylem fod wedi cael ein cyfran deg o £5 biliwn o gyllid canlyniadol yn sgil HS2, ond fel y gwyddom, mae’r Torïaid wedi gwneud tro gwael â'n cymunedau unwaith eto, ac nid yw’r £5 biliwn wedi dod.
Er mwyn cael rhwydwaith trafnidiaeth sy'n addas i'r diben, mae angen cyllid priodol arnom gan Lywodraeth y DU. Os ydym am ymdopi â’r argyfwng costau byw a’r argyfwng hinsawdd, mae angen y buddsoddiad hwnnw ar fyrder, ac rwy'n gobeithio y byddant yn cefnogi’r cais nesaf am gyllid ffyniant bro, gan na wnaethant gefnogi'r cyntaf, er bod ei angen yn fawr. Ac rwy'n gofyn hefyd i gyllid cyfalaf fod ar gael i fuddsoddi mewn gwaith cynnal a chadw priffyrdd, gan y gallwch weld ffyrdd yn dirywio ledled y DU, nid yn unig yng Nghymru, yn dilyn effaith 10 mlynedd o gyni gan Lywodraeth y DU ar waith cynnal a chadw priffyrdd, ac mae Llywodraeth Cymru ar fin cael toriad cyllid o 11 y cant. Serch hynny, yn lle cael ei ddefnyddio i adeiladu ffyrdd newydd, rwy'n falch y bydd arian yn cael ei ddargyfeirio i gynnal a chadw’r priffyrdd presennol, sy'n rhywbeth mawr ei angen. Diolch.