Part of the debate – Senedd Cymru am 4:45 pm ar 22 Mehefin 2022.
Diolch. Credaf mai'r ymateb syml iawn i hynny, yn gyntaf, yw eich bod yn eistedd o amgylch y bwrdd gyda'ch gilydd. Yr ail ymateb i hynny yw bod gan y Llywodraeth ddyletswydd gofal tuag at ei phobl o ran diogelwch a thrafnidiaeth, ac mae angen iddynt gael trefn ar bethau. Fe wnaeth yr un gweithlu gadw ein heconomi a’n hysbytai i fynd yn ystod COVID. Maent yn cael eu diystyru.
Mae pwynt 2 o’r gwelliant a gyflwynwyd gan Lesley Griffiths yn nodi bod arnom angen i Lywodraeth y DU ddarparu cyllid digonol i Gymru ar gyfer buddsoddi yn y rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus. Gŵyr pob un ohonom fod British Rail yn enghraifft drychinebus o breifateiddio gan Lywodraeth Dorïaidd John Major, a oedd yn ysu i barhau â dogma ideolegol blynyddoedd Thatcher. Fel y dywedodd cyn-Brif Weinidog Torïaidd arall, Harold Macmillan, am breifateiddio, 'Fe werthon nhw lestri arian y teulu.' Awgrymaf fod eich Llywodraeth chi'n gwerthu’r papur toiled hefyd.
Wrth siarad â gweithwyr rheilffyrdd ddoe, gan gynnwys ysgrifennydd cangen RMT Caerdydd, Trevor Keane, roedd yn amlwg iawn fod y gweithwyr rheilffyrdd yn croesawu camau gweithredu a pholisïau Llywodraeth Cymru i drawsnewid gwasanaethau rheilffyrdd yng Nghymru i'r graddau y mae’r pwerau sydd gennym yn ein galluogi i wneud hynny.
Yn fy etholaeth i yn Islwyn, gwelaf weithredu gan Lywodraeth Lafur Cymru, gyda llwyddiant gwych y rheilffordd i deithwyr o Lynebwy i Gaerdydd, sy’n gwasanaethu cymunedau Trecelyn, Crosskeys, Rhisga a Phont-y-meistr, gan fod honno'n enghraifft wirioneddol o lwyddiannau datganoli yng Nghymru o ran trafnidiaeth. Fis Rhagfyr diwethaf, cyflwynwyd gwasanaeth bob awr i ddinas Casnewydd yng Ngwent, a bellach, mae gwaith uwchraddio gwerth £70 miliwn ar y gweill ar y rheilffordd, gyda gwaith deuoli'r traciau a gosod platfformau newydd ac uwchraddio—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf, nid nawr. Ac uwchraddio'r system signalau. Yn Islwyn, mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi dangos ei hymrwymiad i’r rheilffyrdd a chymunedau’r Cymoedd, ac mae'n braf gweld lliwiau newydd Trafnidiaeth Cymru a cherbydau wedi’u huwchraddio a cherbydau newydd i’r cyhoedd yng Nghymru ar ôl degawdau o ddadfuddsoddi o'r gronfa seilwaith gan y DU yn hen rwydwaith Cymru.
Lywydd, rwy’n hyderus y bydd Llywodraeth Cymru, yn ei Phapur Gwyn ar fysiau, yn mynd i’r afael â’r gwaddol cywilyddus arall hwnnw o flynyddoedd Thatcher, sef y dinistr y bu bron i gwmnïau bysiau sy'n eiddo i gyngor orfod ei wynebu, i gyd oherwydd ideoleg asgell dde eithafol. Mae'r Torïaid—[Torri ar draws.] Mae’r Torïaid wedi achosi llawer o niwed i Gymru ar hyd y canrifoedd, ac maent yn parhau i wneud hynny gyda’u polisïau sy’n rhoi elw uwchlaw pobl. Yn ne Cymru, mae gennym rwydwaith rheilffyrdd a adeiladwyd, i raddau helaeth, yn Oes Victoria er mwyn gwasanaethu diwydiannau trwm glo a dur, ac mae Llywodraeth Cymru, gyda’r pwerau sydd ganddi, yn ceisio adeiladu rhwydwaith teithwyr arloesol a chyffrous ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain sy'n addas i'r Cymry.
Yn olaf, nid oedd Llywodraeth y DU, fel y mae fy nghyd-Aelod ar fy ochr chwith wedi'i nodi, yn barod i drydaneiddio’r brif reilffordd i Abertawe hyd yn oed, ac maent wedi methu gwneud hynny dro ar ôl tro ers hynny. Dyna gyn lleied y mae pobl Cymru yn ei olygu i Lywodraeth Dorïaidd y DU. Bydd Llafur Cymru yn sefyll dros deithwyr Cymru ac yn sefyll dros weithwyr Cymru, ac yn sefyll dros y dynion a’r menywod sy’n ymrwymo i wasanaethu ar ein system drafnidiaeth gyhoeddus, a hoffwn ddiolch iddynt hwythau hefyd.