Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Diolch yn fawr, Gweinidog. Rwy'n ddiolchgar am y wybodaeth ddiweddaraf. Ac rwy'n siŵr bod unrhyw gefnogaeth i lesddeiliaid yn cael ei groesawu'n fawr. Rwyf i hefyd yn gwerthfawrogi'r angen i wneud hyn yn gywir. Roedd yn torri corneli, trachwant â chamarfer a arweiniodd at y sefyllfa drasig hon yn y lle cyntaf, a Llywodraethau olynol yn San Steffan o bob lliw gwleidyddol a anwybyddodd rybuddion diogelwch adeiladu, tra bod datblygwyr yn dewis elw dros bobl. I roi enghraifft: dim ond £10 miliwn y costiodd adnewyddu peryglus Grenfell, a gafodd ei gomisiynu gan gyngor cyfoethocaf y DU. I'r gwrthwyneb, mae'r ymchwiliad cyhoeddus i'r drychineb honno eisoes wedi costio £150 miliwn, ac mae disgwyl iddo basio'r marc £1 biliwn erbyn y diwedd.

Rydym ni wedi gweld, yn dilyn Grenfell, gylch cyflawn o basio'r bai, ac mae cymhlethdod datblygiadau o'r fath wedi gwneud atebolrwydd gwirioneddol bron yn amhosibl. Mae'n sicr yn llawer rhy anodd. Rhaid i ni sicrhau na fydd trychineb o'r fath, a'r cyfle i basio'r baich, fel yr ydym ni wedi'i weld mor aml, byth yn digwydd eto. Mae Michael Gove wedi dweud y byddai'n defnyddio pwerau i fynd ar drywydd asiantau rheoli a datblygwyr nad ydyn nhw'n cydymffurfio. A wnewch chi? A phryd ydych chi'n rhagweld y bydd yr amddiffyniadau lesddeiliad yn Neddf Diogelwch Adeiladu 2022 yn cael eu gweithredu yng Nghymru?  

Y cwestiwn yr ydych chi'n ei gael, a'r cwestiwn yr wyf i'n ei gael, ac y mae pob Aelod yma sydd wedi siarad â lesddeiliaid yn ei gael, yw, 'Pryd y daw'r hunllef hon i ben?' Maen nhw'n teimlo eu bod mewn limbo, ac ni allan nhw weld, er gwaethaf y datganiadau gan Lywodraeth Cymru, er gwaethaf yr hyn sy'n cael ei ddweud yn San Steffan, ddiwedd yr hunllef hon. A allwch chi ddarparu unrhyw fath o amserlen i'r lesddeiliaid hyn ynghylch pryd y bydd y gwaith adfer wedi'i gwblhau yng Nghymru?

Roeddwn i'n eithaf balch o ddarllen eich bod chi wedi cysylltu â'r holl asiantau rheoli yng Nghymru a'ch bod chi wedi rhoi sicrwydd iddyn nhw y byddwch chi'n ymdrin â'r gwaith. Fodd bynnag, rydym ni'n dal i glywed gan lesddeiliaid am asiantau rheoli sy'n dal i wario swm enfawr o'u harian. A gawsoch chi ymateb cadarnhaol gan y rhan fwyaf o'r asiantau? A beth allwn ni ei wneud i sicrhau na fydd mwy o alwadau ariannol yn cael eu rhoi ar lesddeiliaid yn ystod y cyfnod hwn? 

Mae gennych chi gefnogaeth drawsbleidiol yma, Gweinidog, ynglŷn â'r egwyddor rhaeadru: rydym ni i gyd yn cytuno mai'r lesddeiliad ddylai fod yr un olaf, ac rydym ni i gyd yn cytuno mai'r datblygwyr eu hunain yw'r bobl gyntaf a ddylai fod yn talu. Yn dilyn eich trafodaethau gyda nhw, a ydych chi'n rhagweld y bydd Llywodraeth Cymru yn arbed rhywfaint o'r £375 miliwn yr ydych chi wedi'i ymrwymo i'r gwaith hwn? Ac, o ran y datblygwyr nad ydyn nhw wedi ymgysylltu, rwyf i'n falch eich bod chi wedi'u henwi, a gobeithiaf y bydd hynny'n eu cywilyddio i weithredu. Os nad yw'n gwneud hynny, rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn sicrhau nad ydyn nhw'n cael ceiniog yn fwy o gontractau sector cyhoeddus ac nad ydyn nhw'n cael ceiniog yn fwy o waith yma yng Nghymru. Nid ydym ni eisiau i bobl sydd wedi dangos difaterwch llwyr i ddiogelwch adeiladu, ac yna difaterwch llwyr i ofid meddwl a chaledi ariannol, fod yn rhan o'r diwydiant adeiladu yma yng Nghymru. 

Mae'n dda clywed am y cynllun cymorth i lesddeiliaid a agorodd ddoe. Beth yr ydych chi'n bwriadu'i wneud gyda rhai o'r fflatiau y byddwch chi'n eu prynu yn y pen draw gan y lesddeiliaid? Ac fe orffennaf gyda hyn, Dirprwy Lywydd: mae'r sgandal hon, unwaith eto—ac mae'n debyg mai dyma lle yr wyf yn wahanol i fy nghyfaill ar y meinciau gyferbyn—mae'r sgandal hon, unwaith eto, wedi taflu goleuni ar annhegwch lesddaliadau. Gobeithiaf, wrth ystyried diwygiadau yn y dyfodol, fod Llywodraeth Cymru yn dod â'r crair ffiwdal hon i ben.

Cefais sgwrs hyfryd ddydd Gwener gyda'r cyn Weinidog Sue Essex, ac roedd hi'n sôn am yr ymgyrch y cafodd gyda fy nhad yn y 1970au ar gyfer diwygio lesddaliad yng Nghaerdydd. Oherwydd ymgyrchoedd fel hynny ar draws y Deyrnas Unedig, roedd lesddaliad yn fath o ddeiliadaeth a oedd yn trengi, ac eto mae wedi dychwelyd yn gryfach byth, er anfantais i filoedd o bobl, llawer ohonyn nhw'n gymdogion i ni yma ym Mae Caerdydd. Mae'n bryd i Gymru ymuno â'r llwyfan rhyngwladol i wrthod yr arfer annheg, hen ffasiwn hwn, fel y mae'r Alban, Iwerddon ac Awstralia wedi'i wneud—diwedd ar lesddaliad yn ein gwlad, diwedd ar rent tir, a diwedd ar gwmnïau rheoli dibreswyl. Diolch yn fawr, Gweinidog. Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd.