7. Pa ystyriaeth a roddodd y Gweinidog i ddyletswydd awdurdodau lleol i ddarparu tai hygyrch wrth benderfynu ar setliad llywodraeth leol 2022-23? OQ58267

Eleni, mae'r Llywodraeth yn darparu cyllid refeniw heb ei neilltuo o dros £5.1 biliwn i helpu awdurdodau lleol i ddarparu eu gwasanaethau statudol ac anstatudol, gan gynnwys blaenoriaethau megis tai.

Diolch yn fawr, Weinidog. Yr wythnos diwethaf, cyfarfûm â chynrychiolwyr o Gymdeithas Clefyd Niwronau Motor Cymru, ynghyd â phobl sy'n dioddef o'r cyflwr, mewn digwyddiad a noddwyd gan fy nghyd-Aelod galluog iawn, Peter Fox. Un o'r materion a dynnwyd i fy sylw oedd y ffaith bod cleifion Clefyd Niwronau Motor yn cael eu caethiwo mewn cartrefi anhygyrch oherwydd nad yw awdurdodau lleol wedi darparu'r addasiadau angenrheidiol. Yn syml, mae'r gost, y diffyg cyllid a'r amserlenni dan sylw yn achosi caledi gwirioneddol i bobl â Chlefyd Niwronau Motor a'u teuluoedd. Mae traean o bobl â Chlefyd Niwronau Motor yn marw o fewn blwyddyn i gael diagnosis a'u hanner yn marw o fewn dwy flynedd. Yn ystod yr amser hwnnw, mae'r symptomau'n gwaethygu ac mae'r anghenion yn cynyddu, felly nid oes gan ddioddefwyr sy'n byw gyda Chlefyd Niwronau Motor amser i aros. Weinidog, pa drafodaethau a gawsoch gydag awdurdodau lleol yng Nghymru i roi cymorth i bobl â Chlefyd Niwronau Motor ar lwybr carlam, gan ddileu'r prawf modd ar gyfer addasiadau sy'n isel o ran cost ac yn fawr eu heffaith, a chynnal cofrestr o gartrefi hygyrch sydd ar gael iddynt? Diolch.

Diolch ichi am godi'r mater. Rwy'n llwyr gydnabod pwysigrwydd symud yn gyflym i gefnogi pobl â Chlefyd Niwronau Motor. O ran llywodraeth leol, wrth ystyried eu cyfrifoldebau tai cyffredinol, rhaid iddynt fod yn ymwybodol o'u cyfrifoldebau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, ac rydym yn annog awdurdodau lleol i gadw'r cofrestrau tai hygyrch hynny fel y gellir dyrannu tai sy'n addas ar gyfer anghenion pobl anabl. Mae gwaith ar y gweill hefyd drwy gymdeithas dai i ddatblygu cofrestr tai hygyrch safonol i bob awdurdod lleol allu ei defnyddio. Hefyd, mae ganddynt gyfrifoldebau cyfreithiol o dan Ddeddf Grantiau Tai, Adeiladu ac Adfywio 1996 i ddarparu grantiau cyfleusterau anabl gorfodol i bobl anabl cymwys wneud addasiadau i eiddo. Rydym wedi bod yn gweithio dros nifer o flynyddoedd i wneud y broses honno mor gyflym ac mor syml â phosibl, ac i ddileu, lle bo'n briodol, y lefel honno o brofion modd, unwaith eto, i geisio cyflymu pethau drwy'r system. Rydym hefyd yn darparu cyllid i alluogi awdurdodau lleol i ddarparu addasiadau cost is yn gyflym. Unwaith eto, mae hyn heb brofion modd. Gwnaethom gynyddu'r grant hwnnw ym mis Ebrill 2021 i £6 miliwn y flwyddyn. Ond rwyf am achub ar y cyfle, pan fyddaf yn ei gael, gyda llywodraeth leol, ac yn enwedig eu llefarwyr ar dai, i archwilio'r mater hwn ymhellach, ac os na allaf ei wneud fy hun yn fuan, byddaf yn gwneud hynny drwy fy nghyd-Weinidog, y Gweinidog tai.