Nid yw cydgrynhoi yn ymarfer mecanyddol o wneud dim mwy na chopïo'r darpariaethau presennol i Fil newydd gydag ambell newid. Yn hytrach, mae'r gyfraith bresennol wedi'i harchwilio'n ofalus i ddeall ei bwriad a'i chymhwyso fel y gellir ei hailddatgan heb newid ei heffaith. Yn wahanol i'r rhan fwyaf o ddeddfwriaeth sy'n dod gerbron y Siambr hon, nid Bil diwygio yw hwn; nid yw'n newid polisi. Felly, rhaid gwerthuso ei lwyddiant drwy gyfeirio at y graddau y mae'n gwella strwythur ac eglurder y gyfraith bresennol, gan gadw ei heffaith gyfreithiol.

Amlygodd yr archwiliad o'r gyfraith bresennol rai mân broblemau ac, er mwyn mynd i'r afael â nhw, gwnaed newidiadau yn unol â'r hyn a ganiateir gan Reol Sefydlog y Senedd ar Filiau cydgrynhoi. Mae'r gwaith hwn wedi'i grynhoi yn nodiadau'r drafftiwr. Mae tablau tarddiad a thrawsleoli hefyd wedi'u cynhyrchu, yn bennaf i helpu Aelodau ddeall o ble y daeth y gyfraith newydd ac, i'r gwrthwyneb, i sut mae'r gyfraith bresennol wedi esblygu. Os daw'r Bil yn gyfraith, bydd y rhain yn parhau i fod yn adnodd ar gyfer y dyfodol ar wefan deddfwriaeth am ddim y DU, legislation.gov.uk.

Hoffwn ddiolch i Gomisiwn y Gyfraith Cymru a Lloegr am eu hymgysylltiad cadarnhaol â'r broses ddeddfwriaethol yng Nghymru. Mae adroddiad y comisiwn, 'Cyfraith Cynllunio yng Nghymru', sy'n llunio'r cydgrynhoi cynllunio presennol, hefyd wedi'i ystyried ym Mil yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru). Rydym hefyd yn ddiolchgar bod Comisiwn y Gyfraith, ar gais Llywodraeth Cymru, wedi gwneud pedwar argymhelliad ar gyfer newidiadau i'r Bil hwn yr oedd yn eu hystyried yn briodol mewn Bil cydgrynhoi. Mae hyn eto'n gyson â'r hyn a ganiateir o dan y Rheol Sefydlog.

Tynnaf eich sylw hefyd at adran gyntaf y Bil, sy'n datgan ei fod yn rhan o god cyfreithiol sy'n ymwneud ag amgylchedd hanesyddol Cymru. Ochr yn ochr ag atgyfnerthu, mae codio yn offeryn i greu a chynnal trefn yn llyfr cyfraith Cymru. Os caiff ei phasio gan y Senedd, bydd y ddeddfwriaeth hon, ynghyd â'r is-ddeddfwriaeth gysylltiedig, yn ffurfio cod cyfraith Cymru ar yr amgylchedd hanesyddol. Mae hyn yn golygu y caiff y gyfraith i gyd ei chyhoeddi gyda'i gilydd fel cod ac, yn y dyfodol, byddai'n rhaid i'r Aelod sy'n gyfrifol gyfiawnhau unrhyw awydd i wyro o'r strwythur sefydliadol a grëwyd. Gan mai hwn yw'r Bil cydgrynhoi cyntaf i ddod gerbron y Senedd, gwn y bydd Llywodraeth Cymru a'r Senedd yn rhoi sylw gofalus i'w chynnydd ac yn dysgu o'r broses hon er budd Biliau cydgrynhoi yn y dyfodol.

Felly, i gloi, rwy'n cyflwyno Bil yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) i chi ac yn eich annog i gefnogi Bil a fydd yn rhoi cyfraith fodern, hygyrch a dwyieithog i Gymru ar gyfer diogelu a rheoli ein hamgylchedd hanesyddol unigryw a gwerthfawr. Diolch, Dirprwy Lywydd.